Tarifeleri ile global piyasaları alt üst eden ABD Başkanı Donald Trump, yeniden ABD Merkez Bankası (Fed) Başkanı Jerome Powell’a faiz konusunda yüklendi.
Trump, Powell’ı şu sözlerle maksat aldı: “Eğer hakikat adımları atan bir Fed Başkanı olsaydı, faiz oranları daha düşük olurdu.”
TRUMP FED LİDERİNİ UZUN SÜREDİR SIKIŞTIRIYOR
Trump, Fed Başkanı Powell’a faizleri düşürmesi için uzun müddettir baskı yapıyordu. Enflasyon sayılarının düştüğünü savunan Trump, Fed liderini giderek daha fazla gaye almaya başladı. Beyaz Saray’ın Powell’a yönelik tenkitleri dozunu arttırırken Trump’ın açıklamaları, Powell’ın para siyaseti hakkındaki yorumunun akabinde geldi.
Ekonomi Danışmanı Kevin Hassett, Trump’ın Powell’ı misyondan alıp alamayacağı konusunda değerlendirmeler yaptığını aktarsa da bu pek mümkün görünmüyor. Öteki yandan Fed liderinin misyon mühleti 2026’nın Mayıs ayında bitiyor.
Öte yandna Trump bundan evvelki açıklamalarında Powell’ın “koltuğunun tehlikede olduğunu” söyleyerek vazifeden alma tehdidinde bulunmuştu.
Peki Trump, Powell’ı misyondan alabilir mi?
Hukuki olarak durum şöyle; Federal Rezerv Kanunu, Fed Lideri’nin misyon müddeti boyunca sadece “geçerli bir neden” ile vazifeden alınabileceğini belirtir.
“Geçerli neden”, önemli etik ihlal, misyonunu berbata kullanma ya da yasal sorumluluklardan kaçınma üzere spesifik durumlar için geçerlidir.
Ancak Powell hakkında bu türlü bir neden şu anda mevcut değil.
Yani Trump’ın tek taraflı ve politik münasebetlerle Powell’ı vazifeden alması yasal tabandan yoksun.
Hukuki Belirsizlik, Hukukçular, Trump’ın Powell’ı Fed Başkanı olarak görevden alıp alamayacağı konusunda bölünmüş durumda. Fed Yönetim Kurulu üyeliğinden alınması neredeyse imkansız, zira bu atamalar Kongre onaylı ve vadeli.
Ancak başkanlık konumu (yani şura başkanlığı), farklı yorumlara açık olabilir.
Trump bu türlü bir adım atarsa, dava büyük olasılıkla Yüksek Mahkeme’ye taşınacak ve tarihi bir içtihat oluşabilir.
EKONOMİK SONUÇLAR
Powell’ın vazifeden alınması, Fed’in bağımsızlığına direkt bir müdahale olarak algılanır.
Bu durum beraberinde mümkün olarak şunları getirebilir:
Hisse senetlerinde sert düşüşe,
Tahvil faizlerinde artışa,
Doların zayıflamasına,
Kredi maliyetlerinin yükselmesine yol açabilir.
Goldman Sachs ve başka kurumlar, bu çeşit bir adımın “piyasalar için riskli bir devri tetikleyebileceği” ikazında bulunuyor.
FED’İN BAĞIMSIZLIĞI NEDEN HAYATİ
Fed’in siyasi baskılardan uzak çalışması, enflasyonla aktif çaba için kritik.
1970’lerdeki Nixon-Burns örneği üzere siyasi müdahalelerin sonuçları yüksek enflasyon ve ekonomik istikrarsızlık olabiliyor.
Paul Volcker’ın 1980’lerde siyasi baskılara direnmesi, enflasyonla gayrette bağımsızlığın ehemmiyetini tarihi olarak göstermiştir.
TRUMP’IN EKONOMİK ÇIKMAZI
Trump, ithalata %10 genel ve Çin’e %145 özel gümrük vergisi getirmek istiyor.
Powell ise bu çeşit siyasetlerin enflasyonu artırıcı tesirleri olacağı ihtarında bulundu.
Dolayısıyla Powell’ın faizleri düşürmesi için baskı yapan Trump, aslında kendi siyasetleriyle faizlerin artmasına neden oluyor.
Trump, Powell’ı maksat alarak aslında ekonomik sorumluluktan kaçıyor üzere görünüyor.
Tüm bunlara bakıldığında Powell’ı misyondan almak Trump için yasal ve politik bir mayın tarlası olur.
Hukuken hayli tartışmalı ve muhtemelen mümkün değil (en azından meselesiz şekilde), Ekonomik olarak finansal piyasalarda panik yaratabilir. Politik olarak ise bağımsız kurumlara müdahale tartışmalarını tekrar alevlendirir.
Küresel yatırımcı itimadı sarsılır, ABD iktisadı yeni bir belirsizlik devrine girer.
