Yunanistan’ın Santorini Adası’nda süren sismik ve volkanik hareketlilikler, 100 yıl öncesine uzanan tarihi kayıtlarla dikkat çekiyor. İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Jeoloji Mühendisliği Kısmı araştırmacılarından olan Mostafavi Maresht, Osmanlı periyoduna ait ilk jeoloji kitabı olarak bilinen “İlm-i Tabakatü’l Arz” isimli yapıtta Santorini’de meydana gelen sarsıntıların benzerlerinin yıllar evvel de yaşandığını açığa çıkardı.
18 BİN 400’DEN FAZLA SARSINTI KAYDEDİLDİ
Santorini’de 26 Ocak gününden bu yana devam eden sismik hareketlilik, bilim insanlarının yakın takibinde. Sarsıntı fırtınası olarak bedellendirilen bu süreçte, bölgede 18 bin 400’den fazla zelzele kaydedilirken bunlardan bin 300’ü, 3 ila 5,3 büyüklüğünde meydana geldi.
Maresht, Santorini ile Kolumbo denizaltı volkanını kapsayan 30 kilometre uzunluğunda ve 20 kilometre genişliğinde bir bölgede ağır sismik hareketlilik gözlemlendiğini söz ederek “Tarih tekerrür eder” sözünün sadece tarihi olaylar için değil, jeolojik süreçler için de geçerli olduğunu iletti.
SENARYOLARI KORKUTTU
Maresht’in incelemelerine nazaran, İlm-i Tabakatü’l Arz isimli Osmanlı jeoloji kitabında Santorini Adaları’nın denizaltı volkanları olduğu belirtilirken kitabın 83. sayfasında bu bölgedeki volkanik hareketlerin nasıl oluştuğu şu biçimde anlatılıyor:
“Santorini Adaları, denizaltı volkanlarıdır. Bu yanardağ tıpkı vakitte bir denizaltı yanardağıdır. Denizaltında patlama yaşanır. Erimiş lavlar birinci olarak deniz altında oluşur, lavlar deniz yüzeyine çıktığında kristalleşerek sertleşir ve yeni adalar meydana getirir.”
Kitabın 80. sayfasında ise, Akdeniz havzasındaki en büyük volkanların Vezüv, Etna, Stromboli ve Santorini olduğu açıklanıyor. Birebir vakitte, 1886 yılında Etna’da yaşanan büyük bir patlamanın, lavların kilometrelerce uzağa ulaşmasına yol açtığı belirtilmiş.
JEOLOJİL DÖNGÜLER DEVAM EDEBİLİR
Osmanlı kayıtlarında bulunan bilgiler, yalnızca Santrorini ile hudutlu değil. Kitapta, şimdiki ismi Nisiros olan İncirli Adası’nda yaşanan volkanik patlama da aktarılırken kelam konusu ada, tıpkı Santorini üzere volkanik yay üzerinde bulunuyor. Maresht, bu kayıtların günümüzde Santorini’de meydana gelen olaylarla birebir örtüştüğünü tabir ederek jeolojik döngülerin tekrar edebileceğini vurguladı.
2011 yılında da Santorini’de misal bir hareketlilik yaşanmış ama süreç vakitle durulmuştu. Lakin şimdiki sismik dalgalanmaların, gelecekte bölgedeki volkanik aktivitenin artabileceğine ait güçlü işaretler verdiği bedellendiriliyor.
VOLKANİK PATLAMA İHTİMALİ
Santorini Adası’nda devam eden yer hareketleri, bilim insanlarının gelecekte muhtemel bir volkanik patlama ihtimalini değerlendirmesine yol açıyor. Osmanlı kayıtlarında yer alan tarihi dataların günümüz olaylarıyla örtüşmesi, geçmişte yaşanan olayların çağdaş jeolojik kestirimlerde nasıl kıymetli bir kaynak olabileceğini gösterdi.
