Türkiye 2017 yılında tartışmaları referandum ile Başkanlık sistemine geçiş yaptı. Meclis gücünün eskisi üzere olmadığı tartışmalarının yıllardır yapıldığı yeni sistem hala tartışmaların odağında. Muhalefete nazaran başkanlık sistemi ile meclis artık tesirli değil ve güç tek elde toplandı. İktidar ise başkanlık sistemi ile kararların daha süratli alındığı görüşünü savunuyor.
Hızlı değişen Türkiye gündemi son devirde erken seçim ve yeni anayasa tartışmalarına sahne oluyor. Cumhur ittifakı her ortamda yeni bir anayasanın ülke için gerekli olduğunu savunuyor. Meclisteki partilerden de yeni anayasa için takviye talebinde bulunuyor. Fakat CHP yeni anayasa ile Erdoğan’ın tekrar Cumhurbaşkanı adayı olmasının yolunun yapılacağı görüşünü savunarak iktidara kapılarını kapatıyor.
Tartışmalar bu formda devam ederken Cumhurbaşkanı başdanışmanlarından Mehmet Uçum yeni anayasanın neden gerekli olduğuna dair toplumsal medya hesabından yeni bir açıklamada bulundu. Uçum, 2017 yılında yapılan referandum ile kabul edilen başkanlık sisteminin hala eksik olduğunu ve tamamlanması gerektiğini, “başkanlık sistemine ait eksik kalan konuların tamamlanması, geliştirilmesi gereken istikametlerin düzenlenmesi ihtiyacı tartışılıyor.” sözleri ile belirtti.
Uçum’un yazısı şu halde oldu:
Terörsüz Türkiye yolunda tarihi adımlar bir bir atılıyor. Türkiye, birliği ve ortak geleceği için çok daha güçleneceği bir periyoda giriyor. Bu devrin en değerli hukuk ıslahatının yeni anayasa olacağı artık çok daha net görülüyor. Yeni anayasanın Türkiye’nin birlik içinde yükseliş devri için çok değerli bir destek olacağı anlaşılıyor. Bu ortada Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın liderliğinde Türkiye’nin ilerlemesini istemeyen ve hazmedemeyen güçlerin ve çevrelerin yeni anayasayı karalama uğraşları de devam ediyor. Bu bağlamda yeni anayasa konusunda ileri sürülen gerçeğe alışılmamış argümanları ele almaya devam ediyoruz. 1-) Çarpıtmalardan birisi de “mevcut anayasanın unsurları neredeyse büsbütün değişti yeni anayasaya muhtaçlık yok” argümanıdır. 1982 Anayasasının yürürlükte 154 hususu var. Bunların 103’ünün 58’inde hiç değişiklik olmadı, 45’inde tali değişiklikler yapıldı. Yani cari anayasanın üçte ikisi ortadan geçen 43 yıla karşın darbe eseri olma özelliğini sürdürüyor. Birinci dört unsurun temelleri (devamlılık unsuru dahil) korunacağından, yürütme ve yürürlük hususları de çıkınca geride kalan 97 hususun gözden geçirilmesi, kimilerinde temelli değişiklikler yapılması, bir kısmının güncellenmesi, bir kısmının kaldırılması temel bir gereksinimdir. Değişiklik yapılmış 51 unsurda ise elbette geliştirme ve yenileme muhtaçlığı kelam hususudur. Hal bu türlü iken “ilk dört husus hariç 1982 Anayasasının neredeyse bütün unsurları büsbütün değişti yeni anayasa maksadı gereksizdir” görüşü tam bir boş ezber ve çarpıtmadır. Özetle mevcut anayasa hala daha kapsamlı değişiklikleri gerektiren bir yapıya ve içeriğe sahiptir. Bu gereksinim da bundan sonra bir anayasa değişikliğiyle değil lakin yeni bir anayasa ile karşılanabilir. 2-) Yeniden tam bir kara propoganda olarak “yapılan anayasa değişiklikleriyle anayasanın içeriği tümden yenilendi” tezi ileri sürülüyor. Halbuki 1982 Anayasası’nda yapılan değişikliklerin büyük kısmı revizyon değişiklikler oldu. Islahat değişiklikleri kapsamında başkanlık sistemine geçiş, anayasal şikayet (bireysel başvuru) hakkı, sıkıyönetimin ve askeri yargının kaldırılması sayılabilir. Bunların haricinde (ilk 4 unsurdaki asıllar tartışma ve kıymetlendirme dışı olmak kaydıyla) anayasanın tümüne yönelik kapsamlı bir reformcu değişiklik hiç olmadı. Öte yandan başkanlık sistemine ait eksik kalan konuların tamamlanması, geliştirilmesi gereken tarafların düzenlenmesi gereksinimi tartışılıyor. Yasamaya, yargı yönetimine ve yüksek yargının oluşumuna ait başkanlık sistemine de uygun olan ek değişikliklerin yapılması üzere sistemsel gereklilikler gündeme getiriliyor. Tekrar hak ve özgürlüklerin geliştirilmesi, yeni haklara anayasada yer verilmesi üzere muhtaçlıklar da tartışmasızdır. Ayrıyeten bugüne kadar yapılan 19 değişiklikle terim ve kavram uyumsuzlukları oluştu. İç yapı büsbütün bozuldu. Şu an elimizde lisanı de yapısı da çok problemli eklektik bir metin var. Başlangıçta da lisan, tabir, kavram ve terim birliği açısından sıkıntılı olan 1982 Anayasası, değişikliklerden sonra yeterlice problemli hale geldi. Görüldüğü üzere değişikliklerle kimi temel gereksinimler karşılanmış olsa bile yeni anayasa gereksinimi ortadan kalkmadı ve Türkiye’ye layık bir anayasaya ulaşılamadı. 3-) Bir de “mevcut anayasayla neyi yapamıyorsunuz” biçiminde çarpık bir görüş var. Yeni anayasa onu gündeme getirenler için yapılmaz, toplum için yapılır. Bu tip itirazları ileri sürenler için de yapılır. Münasebetiyle bu türlü bir görüş baştan sakattır. Bu nedenle sorular şöyle sorulmalıdır: Mevcut anayasa ile şahıslar ve toplumun tüm kesitleri ortak tasavvurlarına uygun bir sisteme sahip mi? Devlet, millet ve ülkenin devamlılığı açısından garantiler kâfi mi? Bu sorulara yanıt vererek ve bu yaklaşımla halkın gündeminde yeni anayasa talebi var mı yok mu hususu ele alınmalıdır.
