Bir tarafta çatısı akan, tuvaleti bile temizlenemeyen, işçi meşakkati yaşayan Anadolu liseleri öbür tarafta neredeyse yarı kapasiteyle çalışan bu kapasitenin yaklaşık üçte birini göçmen öğrencilerin doldurduğu yesyeni imam hatip binaları, boş yurtlar, dev spor salonları…
EĞİTİMDE KAMU KAYNAKLARI HAKİKAT VE ADİL KULLANILIYOR MU?
Türkiye’de eğitim siyasetleri artık sırf pedagojik değil, ideolojik, sosyolojik ve hatta ticari tartışmaların merkezinde. Her yıl açıklanan Ulusal Eğitim bütçesi “geleceğe yatırım” olarak sunulsa da, bu kaynağın nasıl ve kimin için harcandığı , kurumlara transferinde adil olunup olunmadığı konusunda şaibeler var.
Her yıl milyonlarca öğrenci imtihanlara giriyor, veliler çocuklarını düzgün bir okula yerleştirmek için gece gündüz uğraş veriyor. Kimi Fen lisesi, kimi Meslek lisesi, kimi ise Anadolu lisesi istiyor. Ancak Türkiye’de yıllardır devam eden bir tablo var: Öğrenci tercihleriyle kamu yatırımları ortasında önemli bir uyumsuzluk var.
Öğrenci tercihlerine bakıldığında kaynak oluşturulup sayıları artması gereken okul çeşitleri Anadolu ve Fen liseleri olmalıyken devasa bütçelerle sayıları süratle artan oku tipi İmam hatipler. Sayıları arttı, bütçeleri büyüdü, lakin bir türlü toplumun geneline hitap eden bir model haline gelemedi. En son Ulusal Eğitim Bakanlığı’nın yayımladığı bütçe raporuna göz attığınızda bu çarpıklık tüm açıklığıyla ortaya çıkıyor: Öğrencilerin sırf %11-13’ü imam hatiplerde okurken, bu okullar için ayrılan kaynak bu oranı çokça aşıyor.
OKULLARIMIZDAN KİMİLERİ DAHA MI EŞİT?
Bir tarafta çatısı akan, tuvaleti bile temizlenemeyen, işçi derdi yaşayan Anadolu liseleri öbür tarafta neredeyse yarı kapasiteyle çalışan bu kapasitenin yaklaşık üçte birini göçmen öğrencilerin doldurduğu orijinal imam hatip binaları, boş yurtlar, dev spor salonları…
Genellikle İmam Hatip Liseleri ,LGS sonrası alanda okul rehber öğretmenleri ve idarecileri ile yaptığım görüşmelerde ve yerleştirme sonuçlarına baktığımızda, düşük puanlı öğrencilerimizin ya da tercih yapmayan öğrencilerin sistem tarafından yerleştirildiği okul türü(Çok bilinen sayılı Proje İHL hariç).Ailelerin birçok bu okulları tercih etmiyor bu sebeple öğrenci sayıları çok az e-okuldaki sayılar da aslında sistem tarafından yerleşen lakin daima devamsız olan göçmen öğrenciler yani gölge öğrenciler. Buna karşın Bakanlık bu okullara yatırımı kesmek yerine artırıyor.
SINIFLAR BOŞ BÜTÇE DOLU
İmam hatip okullarının birçok vilayette kontenjanları dolmazken, yeni okul binaları yapılıyor, yurtlar açılıyor, spor salonları inşa ediliyor. Öğrenci yok, lakin harcama var. Kamu kaynakları eğitimde muhtaçlık olan yerlere değil, siyasi tercihler doğrultusunda evvelce belirlenmiş kurumlara yönlendiriliyor.
YATILI İMAM HATİP LİSELERİNDE DEVLETİN FİNANSE ETTİĞİ PANSİYONLAR KİMLER TARAFINDAN KULLANILIYOR?
En çarpıcı durumlardan biri ise imam hatip liselerine bağlı pansiyonlar. Bu pansiyonların tüm masrafları devlet tarafından karşılanıyor: yemek, ısınma, paklık, bakım-onarım, personel… Fakat işin akla ziyan tarafı şu: İdare fiilen çeşitli vakıf ve derneklere bırakılıyor.
Bu STK’lar çoklukla hükümete yakınlığıyla bilinen yapılar. Yani devlet bütçesiyle finanse edilen bir alan, kamu kurumu eliyle değil; ideolojik çizgisi olan sivil yapılar aracılığıyla yönlendiriliyor. Bu, hem Anayasa’ya hem de laiklik unsuruna muhalif. Ayrıyeten kamu kaynaklarının denetlenebilirliği açısından tam bir gri alan yaratıyor.
Bu pansiyonlarda tabir yerindeyse davul okul idaresinde tokmak STK’larda.
Bugün geldiğimiz noktada devlet; kaynağını sağladığı alanların idaresini diğerlerine teslim etmiş durumda. Halbuki bu okullarda pansiyon idaresi için bir müdür yardımcısı atanıyor ve bu hizmeti için devlet , kendi memuruna fiyat de ödüyor lakin STK’lar tarafından bu müdür yardımcıları da devredışı bırakılıyor.
Okul ve Stk ortasında protokol imzalanıyor ve pansiyonlar onlara teslim ediliyor hem de tüm yatırımlar tamamlanmış olarak.
Devlet okullarının, devlet yurtlarının vakıf ve derneklerce fiilen yönetilmesi, “milli eğitim” kavramını özel ajandalara hizmet eden bir yapıya dönüştürüyor. Eğitimdeki karar sistemleri, Bakanlığın atadığı yönetimciler yerine, kontrolsüz STK’lar oluyor .
Milli Eğitim Bakanlığı’nın asli vazifesi tüm çocuklara eşit ve nitelikli eğitim imkânı sunmaktır. Ama gelinen noktada kaynaklar, seçkin bir okul cinsine, onun etrafında şekillenen yapı ve kurumlara akıtılıyor. Öğrenci tercihlerine değil; siyasal tercihlere nazaran planlama yapılıyor. İstemediği okula yerleştirilen öğrenci, “pansiyon imkanı var” diyerek orada tutulmaya çalışılıyor. Ancak o pansiyonun kimin tarafından, hangi emelle “yönetildiği” gizleniyor.
Bu yalnızca bir eğitim siyaseti sorunu değil. Bu, kamusal alanın özel çıkarlarla iç içe geçtiği, şeffaflığın ve hesap verilebilirliğin ortadan kalktığı bir yapısal çöküşün habercisi.
Eğer nitekim “geleceğe yatırım” yapmak istiyorsak, okullar ortasındaki maddi uçurumu ortadan kaldırmalıyız. Zati sonlu olan kaynaklarımızı öncelik sırasına nazaran ve adil bir biçimde sağlamalıyız. En değerlisi Bakanlığımızın şapkayı önüne koyup şu soruyu sorması lazım:
Kaynaklar nereye gidiyor ve neden oraya gidiyor? Hakikaten adil miyiz? Türkiye Hepimizin, Eğitim Hepimizin…
