Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı ve Merkez Bankası raftaki fiyatları deşifre eden yeni uygulamasını geçtiğimiz haftalarda tanıtmış zincir marketlerin fiyat oyunu ortaya çıkmıştı.
Vatandaşın fiyat karşılaştırmasına imkan sağlayan marketfiyatlari.org sitesi tıpkı eserdeki fahiş farklarını gösterirken tıpkı marketin tıpkı eserdeki gramaj oyununu da deşifre etti. Marketlerin akabinde lokantalar için de başka bir site ve uygulama açılması bekleniyor.
ÇOK HÜR PİYASA
Türkiye’de enflasyonun temel sebeplerinden birisi olarak gösterilen besin fiyatlarındaki artış bir türlü önlenemiyor. Fiyat artışlarının bir kısmı maliyetlerdeki yükselişten kaynaklanırken, bir kısmı da perakende satış noktalarının uyguladıkları satış siyasetlerinden kaynaklanıyor.
Kamunun kullanıma açığı marketfiyatlari.org isimli sitede birebir markalı eserin birebir gramajı, marketler ortasında yüzde 112’ye varan fiyatlarla satılabiliyor.
Türkiye genelinde 200 ve üzerinde şubesi bulunan marketlerin zarurî az olanların isteğe bağlı yer aldığı uygulama da tüketiciler sitede eser yahut marka üzerinden araştırma yapabiliyor. Arama butonuna eser yazıldıktan sonra; marka, market, gramaj üzere filtreleme seçenekleri çıkıyor. Tüketicinin pozisyonunun belirlenmesine müsaade vermesi halinde, eserleri satın alabileceği en yakın marketler listeleniyor.
Hatta bir alışveriş listesi oluşturularak, eserlere hangi markette ne kadar ödeneğine ait bilgiler de görülebiliyor.
Sisteme dahil olan marketler günlük değişen fiyat ve stok bilgilerini pozisyon ve şube bazlı olacak biçimde TÜBİTAK Bilişim ve Bilgi Güvenliği İleri Teknolojiler Araştırma Merkezi’nin (BİLGEM) Fiyat Açık Data Platformu’na iletiyor. Bu bilgiler TÜBİTAK’ta özel algoritmalar kullanılarak işleniyor.
AYNI ESERİ 89’A SATAN DA VAR 189’A SATAN DA
Ekonomi’nin yaptığı araştırmalara nazaran tıpkı eser marketler ortasında yüzde 112 fiyat farkıyla satılabiliyor. Bir markette 1 kg çay fiyatı 232 lira iken, tıpkı çayın yarım kilosu 99 liraya satılıyor. Ortadaki fark yüzde 17.1 seviyesinde. Yani birebir eserin yarım kiloluk paketinden iki tane alınması, 1 kg olarak alınmasından daha ucuza geliyor.
16’lı tuvalet kağıdı bir markette 89 liraya satılırken, öbür bir markette 189 lira 95 kuruşa satılıyor. Birebir marka ve büyüklükteki tuvalet kağıdında iki marka ortasındaki fiyat farkı yüzde 112’nin üzerinde.
5 litrelik su bir markette 30 liraya, diğer markette 37.5 liraya satılıyor. Yani ikinci markette su yüzde 25 daha kıymetli satılıyor. 750 ml’lik cam şişe suyu bir markette 53.5 liraya satılırken, başkası bunun yüzde 35.5 üzerinde yani 72.5 liraya satılıyor. 1 litrelik pet ambalajlı su bir markette 12 liraya, öbür bir markette 17.5 liraya satılırken, ortadaki fark yüzde 45.8 düzeyinde.
600 gramlık tost peyniri bir markette 189.95 lira, öbür markette bunun yüzde 27.8 üzerinde yani 242.9 liraya satılıyor.
VATANDAŞIN GÖREMEDİĞİ ESERLER VAR
Kırmızı ette nitelik prestijiyle çok fazla karşılaştırma yapılamıyor. Birebir markette farklı ambalajlarda satışa sunulan eserlerin fiyatları görülebiliyor. İşlenmiş kırmızı et eserlerinde de benzeri halde fiyat karşılaştırması yapılamıyor. Sitenin taşınabilir uygulaması şu anda yok. Lakin bakanlıklar ve TÜBİTAK bununun da oluşturulması için çalışmalara başladı.
Tüketici alışveriş sepeti oluşturduğunda karşısına market listeleri çıkmakla birlikte, birtakım eserlerde yalnızca bir marketteki fiyatlar yer alıyor. Sisteme tabi olma mecburiliği için 200 şube koşulu bulunması, birçok güçlü mahallî marketlerdeki fiyatların görülmesini engelliyor.
Ticaret Bakanlığı fahiş fiyat artışlarının önlenmesi kapsamında, haksız fiyat artışlarının cep telefonları üzerinden vatandaşlar tarafından bildirilmesini sağlayan uygulamayı güncelledi. Yapılan Tüketici mağduriyetlerinin önüne geçebilmek gayesiyle geliştirilen “Haksız Fiyat Artışı Bildirimi Taşınabilir Uygulamasına” yeni modüller eklendiği bildirildi.
