Türkiye ile Yunanistan ortasında 30 Ocak 1923’te imzalanan Nüfus Mübadelesi ile birlikte Girit, Selanik ve Parga üzere yerlerden ana vatanlarına dönerek, Türkiye’nin çeşitli vilayetlerine yerleştirilen mübadiller, yeni bir hayata başladı. Birtakım mübadiller de Bursa’nın Mudanya ilçesinde yeni bir ömür kurdu.
İlçedeki mübadillerin 100 yılı aşan tarihi ve kültürel mirası, 3’üncü jenerasyon torunları tarafından yaşatılıyor. Mübadele periyodunda dedesi İmammakis Hüseyin ile Mudanya’ya yerleşen ve günümüzde, cetlerinin tarihi mirasını yaşatmaya çalışan Mudanya Lozan Mübadilleri Derneği Başkanı Hüseyin Türker, Yunanistan’da gördüğü anı konutundan etkilenerek, 2021 yılında Mudanya’da açtığı Mübadele Evi ile geçmişin izlerini günümüze taşıyor.
500 TARİHİ NESNE SERGİLENİYOR
Türker, yaklaşık 150 yıllık tipik bir Rum meskeninde, başta Girit Adası’ndan gelen mübadillerin meskenlerinde kullandıkları o devrin radyo, ütü, kahve değirmeni, ayna, havan üzere yaklaşık 500 tarihi nesneyi ziyaretçilerin beğenisine sunuyor. Mübadele Meskeni, sadece mübadillere ilişkin günlük eşyaların sergilendiği bir yer olmanın ötesinde, tıpkı vakitte bir kültürel hafıza merkezi olarak fonksiyon görüyor. Türker, mübadil ailelerinden topladığı eşyaları sergileyerek hem lokal halkın hem de ziyaretçilerin bu değerli tarihi periyodu daha uygun anlamalarını sağlamayı hedefliyor.
‘YUNANİSTAN’DAKİ ANI KONUTUNDAN ETKİLENDİM’
Yunanistan’da mübadillerin kurduğu anı meskenlerinden etkilenerek, periyodun mübadillerine ilişkin fotoğraf ve nesneleri sergilemek maksadıyla Mübadele Evi’ni kurduğunu lisana getiren Türker, “Mudanya’dan Yunanistan’a giden mübadiller, ‘Nea Mudanya’ yerleşim merkezinde anı konutu kurdular. ‘Nea Mudanya’da benzeri bir anı meskeni görünce çok etkilendim ve elimdeki objeleri sergileme kararı aldım.
Bu eşyaların herkes tarafından görülmesini ve Mudanya’nın tanıtımını yapmak hedefiyle, 2 yıl evvel Rumlardan kalma bir konut kiraladım. Bu konut, tipik bir Rum konutu. Giriş katında bir oda ve mutfak, ikinci katında iki oda, en üst katında ise yatak odaları bulunuyor. Mübadele devrinde Yunanistan’dan gelen Müslüman Türklerin kullandıkları eşyalar ve fotoğraflar ile süslediğim konutumu, merak edenlere fiyatsız olarak gezdiriyorum” dedi.
‘EN BÜYÜK MEŞAKKATLERİ TÜRKÇE BİLMEMELERİYDİ’
Mübadele periyodunda yaşanan zorluklara dikkat çeken Türker, Yunanistan’dan gelen mübadillerin en büyük külfetlerinden birinin ise Türkçe bilmemeleri olduğunu söyledi. Ayrıyeten, o devirde Mudanya’nın yerli halkının Müslüman Türkleri uzun mühlet Rum zannederek, ‘Gavur’ olarak isimlendirdiğini, buradan giden Rumların ise ‘Türk tohumu’ halinde tanımlanarak dışlandığını belirtti.
Dedesinin de öbür mübadiller üzere 1923 yılında Forez Adası’ndan Kırzade vapuruyla Mudanya’ya gelip, yerleştiğini söyleyen Türker, “Anlaşmanın akabinde Anadolu’da bulunan 1 milyon 500 bin Ortodoks Rum Yunanistan’a, 550 bin Müslüman Türk ise Yunanistan’dan Türkiye’ye geldi. Buradan giden Rumlar, Yunanistan’da ‘Nea Moudania’ ve ‘Nea Triglia’ isminde ilçeler kurarak hayatlarına devam ettiler” diye konuştu.
‘RUMELİ İNSANI KÜLTÜRLÜDÜR’
Mübadillerin ilerleyen vakitlerde öğrenci ve devlet memuru olabildiklerini, spor ve müziğe yetenekleri sayesinde de Mudanya’da kültürel faaliyetlerin oluşumuna katkı sağladıklarını lisana getiren Türker, “Rumeli insanı kültürlü bir insandır. Mudanyaspor ve Mudanya Bandosu da birebir yılda mübadiller tarafından kuruldu. Mübadiller müzik ve sporla uğraşıyorlardı. Bunun yanı sıra mübadiller marangozluk, terzilik ve nalbantlık üzere zanaatkar işlerle de uğraştılar” dedi.
