CHP lideri Özgür Özel, Cumhurbaşkanı adayı ve İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun İBB’ye yönelik soruşturmalar kapsamında tutuklanmasının akabinde ‘Milletin adayını mahpusa atmak neymiş iktidar anlayacak’ diyerek 2 Nisan’da boykot daveti yapmıştı.
Boykotun etkileri merak edilirken Anadolu Ajansı boykot günü yurt genelinde vatandaşların alışveriş merkezleri, çarşı, pazar ve marketlerde alışverişlerini sürdürdüğünü iddia etmiş Ticaret Bakanı Ömer Bolat ise boykot günü kredi kartı ile yapılan alışverişlerin 1 Nisan Salı’yı katladığını söz etmişti.
Bankalararası Kart Merkezi (BKM), boykot uygulanan 2 Nisan’daki günlük kredi kartı ile harcama datalarını AA ile paylaşmış “2 Nisan’da, bayramın son günü olan 1 Nisan Salı gününe nazaran daha fazla süreç gerçekleştiği, 3-22 Mart ortalamasının da meblağ olarak üzerinde olduğu görüldü.” demişti.
BOYKOTUN TESİRİ ORTAYA ÇIKTI
Toplum Çalışmaları Enstitüsü, 2 Nisan 2025 tarihinde Türkiye genelinde gerçekleşen ”tüketim boykotu”na
ilişkin bir rapor yayımladı.
Enstitüsünün Yağmur Uzunırmak, Yusuf Tuna Alemdar ve Anıl İsmet Aşcı imzalı 25 sayfalık çalışmasında; Google Maps haritalarından elde edilen yoğunluk dataları, boykotun sonraki günü esnaf ve işletme çalışanlarıyla yapılan yüz yüze görüşmeler ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası istatistikleri ışığında tahlil yapıldı.
Enstitü, İstanbul ve Ankara’da CHP’nin toplumsal tabanının kuvvetli olduğu ilçelerde AVM yoğunluğu bilgileri incelendiğinde boykot gününe kıyasla bir sonraki gün yoğunluk artışı gözlendiğini bildirdi. Ankara’da “2 Nisan’da işlerimiz düştü” diyen esnaf ve işletme çalışanlarının oranı yüzde 48’lere ulaştı.
BOYKOT TAHLİLİ RESMEN AÇIKLANDI
Boykota iştirak düzeyini tespit edebilmek maksadıyla Google Maps’in sağladığı “popüler zamanlar” bilgilerini kullanarak İstanbul ve Ankara’daki alışveriş merkezlerinin yoğunluk düzeylerini ölçen Toplum Çalışmaları Enstitüsü, boykota iştirakin boyutlarını ortaya çıkardı.
İstanbul ve Ankara’da CHP seçmeninin de AK Parti seçmeninin de yoğunlukta olduğu bölgelerden AVM seçen Enstitü, AK Parti’nin toplumsal tabanının güçlü olduğu ilçelerdeki AVM’lerde, boykotun sonraki günü olan yoğunlukta hafif bir artış gözlemlediğini açıkladı. Enstitü, İstanbul’un Güngören, Başakşehir ve Esenyurt ilçelerindeki AVM’lerde, 2 Nisan’a kıyasla 3 Nisan’da yüzde 3 civarında bir yoğunluk artışı gözlendiğini bildirdi.
Buna rağmen, CHP’nin toplumsal tabanının daha güçlü olduğu Şişli, Beşiktaş ve Sarıyer ilçelerinde bulunan AVM’lerde ise, 2 Nisan’a kıyasla 3 Nisan’da yüzde 28’lere varan bir artış gözlendi.
2-3 Nisan değişimi, Şişli’deki AVM’de yüzde 28,66, Sarıyer’deki AVM’de 14,55, Beşiktaş’taki AVM’de ise yüzde 13,77 olarak kaydedildi. Boykot, İstanbul’da AK Parti seçmeninin yoğunlukta olduğu bölgelerde hudutlu kalırken, CHP seçmeninin yoğunlukta yaşadığı yerlerde farklar oluşturdu.
“BU KADAR BÜYÜK FARK BİRİNCİ KEZ KAYDEDİLDİ”
Aynı biçimde Ankara AVM’lerini de seçmen yoğunluğuna nazaran sınıflandırarak pahalandıran Toplum Çalışmaları Enstitüsü, buradaki AVM’lerde de sonlu bir yoğunluk artışı yaşandığını, lakin bu dengeyi Çankaya ilçesinin bozduğunu tespit etti.
2 Nisan’a kıyasla 3 Nisan’da, AK Parti’nin toplumsal tabanının görece daha güçlü olduğu ilçelerden
Yenimahalle’deki AVM’de sırf yüzde 4,55, Keçiören Subayevleri’ndeki AVM’de yüzde 4,35, tekrar Keçiören’deki bir öbür AVM’de ise yüzde 1,67 puanlık bir artış yaşandığı bildirildi.
Buna karşılık, CHP’nin toplumsal tabanının daha güçlü olduğu Çankaya ilçesinde yer alan AVM’lerdeki değişimler yüzde 23’ü buluyor. Çankaya’daki AVM’lerde sırasıyla yoğunluk değişimi, yüzde 23, yüzde 17,77 ve yüzde 16,77 halinde.
Enstitü, “Google Maps tarafından sağlanan popüler vakitler verisi raporda ele alınan AVM’ler için tarihi akışta da tahlil edilmiştir. Muhalefetin yoğun olduğu bölgelerdeki AVM’lerde yaşanan 2 Nisan ve 3 Nisan ortasındaki büyük farklılık birinci kez gerçekleşmiş görünmektedir” sonucuna ulaştı.
“SATIŞLAR DÜŞTÜ” DİYENLERİN ORANI YÜZDE 56
Toplum Çalışmaları Enstitüsü’nün boykot raporunun ikinci kısmını ise Ankara’da esnaf ve işletme çalışanlarıyla yüz yüze yapılan 384 görüşmenin sonuçları oluşturdu.
Kendilerine boykotun tesiri sorulduğunda, 1-5 ortası çalışana sahip işletmelerin yüzde 47,5’i satışların düştüğünü belirtti. 11 ve üzeri çalışanı olan işletmelerde ise bu oran yüzde 56’ya yükseldi.
”BOYKOT MAKSADINA ULAŞIR MI?” NOKTASINDA KARAMSARLIK HAKİM
Ankete katılan işletmeler yahut çalışanları “Boykot aksiyonunu doğru buluyor musunuz?” sorusuna ise yüzde 47 oranında “evet, hakikat buluyorum” cevabını verdi. Yanlışsız bulmayanların oranı yüzde 43,3 olarak çıktı. Yüzde 9,7 ise “Boykotu yanlışsız bulmuyorum ancak muhalefetin diğer seçeneği yok” dedi.
Bir öteki soru ise “boykot gayesine ulaşabilecek mi?” oldu. Bu soruya iştirakçilerin yüzde 51’i “hayır” cevabını verirken, “evet” diyenlerin oranı ise yalnızca yüzde 10,4’te kaldı. Öte yandan, iştirakçilerin yüzde 29,2’si boykotun muvaffakiyetini halkın iştirakine bağlarken, yüzde 10,4’ü ise “boykotun muvaffakiyetini muhalif figürlerin süreci nasıl yürüteceğine bağlı” değerlendirmesini yaptı.
MERKEZ BANKASI BİLGİLERİ: ”YÜZDE 26’LIK DÜŞÜŞ VAR”
Enstitü, üçüncü kısımda ise Merkez Bankası’nın sunduğu ödeme sistemleri istatistiklerini mercek altına aldı. Bu istatistiklerde, maaş ödemelerini dışarıda bırakılarak “geri kalan ödemeler” baz alındı. İstatistikleri ayrıntılı tablolarla açıklayan Enstitü, “Bu çerçevede bayram ve bayramın çabucak öncesinde yapılan maaş ödemelerinin tüketimi arttırıcı tesirine rağmen bu raporda yer verilen tahliller de dikkate alındığında, 2 Nisan boykotunun tüketimde dikkate değer bir düşüşe neden olduğu söylenebilir” bulgusuna ulaştı.
Ancak maaş ödemeleri ve bayram üzere dönemsel tesirlerin talep dinamiklerini doğrudan ve güçlü biçimde şekillendirdiğine dikkat çeken Toplum Çalışmaları Enstitüsü, “Dolayısıyla, 2 Nisan tarihinde gerçekleşen boykotun ekonomik tesirlerini anlamak ve ölçmek için bu bölümde ayrıntılandırılan yapısal ve dönemsel faktörlerin dikkate alınması gerekmektedir” tabirlerine yer vererek 2025 yılında çalışan ödemeleri hariç tutulduğunda tüketim talebinde bayram öncesine göre yüzde 26’lık bir düşüş saptandığını belirtti.
