Ekonomim haberine nazaran, son yıllarda dijitalleşmenin tesiriyle global pazarlarda süratle büyüyen e-ihracat, Türkiye’nin ayakkabı dalında değerli bir gelir kalemi haline gelmiş durumda. 2024 yılı prestijiyle ayakkabı ihracatının yüzde 26’sını oluşturan e-ihracat, 285 milyon doların üzerinde bir hacme ulaşarak dikkat cazip bir büyüme kaydetti. Lakin, bu büyümenin yanında kesim, iade oranlarının yüksekliği nedeniyle lojistik ve gümrük süreçlerinde önemli zorluklarla karşılaşıyor.
Türkiye Ayakkabı Sanayicileri Derneği (TASD) Başkanı Berke İçten’in verdiği bilgilere nazaran, yurtdışındaki ayakkabı satışlarında yüksek iade oranları kelam konusu. Ama, asıl sorun iade süreçlerinin lojistik ve gümrük süreçlerinde yaşanıyor. Türkiye iç pazarında tüketici iadelerinin kolay ve düşük maliyetli olmasına rağmen, e-ihracat alanında iadeler önemli maliyetlere ve zorluklarla karşılaşıyor.
YÜKSEK MALİYETLER NEDENİYLE ESER İMHA EDİLİYOR
İç piyasada taklit ve ithal eserlerle çaba eden ayakkabı dalı, son yıllarda yüksek maliyetler nedeniyle ihracat pazarlarında rekabet gücünü kaybetmeye başladı ve bu durum dalda bir düşüşe yol açtı. 2021’de 500 milyon dolar, 2022’de ise 350 milyon dolar dış ticaret fazlası veren bölüm bu nedenle 2023’te 137 milyon dolar ve geçen yıl da 550 milyon dolar dış ticaret açığı verir duruma gelmişti. Kesim bu devirde bir çıkış yolu olarak e-ihracata yük vermişti.
hem maliyet hem de sürdürülebilirlik açısından kesim için önemli bir ikilem yarattığını vurgulayan İçten, “İade edilen eserin geri gelişi, eserin kıymetinden daha fazla maliyet yaratabiliyor. Örnek olarak 30 dolarlık bir online Pazar yerinde satılan ayakkabının iade yükü 100 doları aşabiliyor. Bu da üreticiyi, geri almak yerine eseri olduğu yerde imha etmeye itiyor” dedi.
GEÇEN YILKİ E-İHRACAT SAYISININ 285 MİLYON DOLARA YÜKSELDİ
Yaptığı hesaplamalarına nazaran, geçen yılki e-ihracat sayısının 285 milyon dolara yükseldiğini belirten Berke İçten,
“Bu sayının kıymetli bir kısmı Trendyol tarafından gerçekleştiriliyor. Trendyol, iadeleri yüksek maliyetler nedeni ile geri getirmiyor. Onun yerine iade maliyetinin muhakkak bir oranını fiyatlara yansıtarak satış gerçekleştiriyor. İade edilen eserleri de bölgedeki bir depoya satarak tekrar iktisada kazandırılması noktasında çalışmalar yapıyor. Bu uygulama eserin fiyatını artıran bir maliyet.
“Etsy ya da Amazon üzere başka pazar yerlerinden alınan ayakkabılar çeşitli sebepler ile iade edildiğinde eser bize geri gönderiliyor. Lakin bunları ihraç eden markalar tarafından bu eserlerin gümrüklerden ithalat süreçleriyle geri çekilmesi gerekiyor. Yani daha evvel ihraç edilen eser, ithalat prosedürlerine tabi oluyor. Gümrükleme yapılması vesaire derken çok yüksek bir masraf demek bu. Astarı yüzünden değerliye geldiği için e-ihracatçılar bunu gümrüklerden çekemiyor ve gümrüklerde terk etmek durumunda kalıyorlar. Bu formda PTT ya da başka şirketlerin depolarında çok önemli eserler var. İmha edilenler de oluyor.”
HERHANGİ BİR GÜMRÜKLEME MASRAFI YAPILMADAN İADE EDİLMESİ GEREKİYOR
Bu durumda e-ihracata önemli formda darbe vurduğunu belirten İçten, bu hususta tekliflerini şu biçimde söz etti:
“Bunu ihraç eden firma ETGB kapsamında gönderdiği için bu mal geri geldiğinde üreticisi markası muhakkak. Menşei de belirli. Münasebetiyle bu eserin üreticisine rastgele bir gümrükleme masrafı yapılmadan iade edilmesi gerekiyor. Pazar yeri, müşteri memnuniyeti kapsamında eseri direk satıcıya gönderiyor. Biz kargo fiyatını ödemiş oluyoruz. Çünkü Avrupa’da dahil birçok bölgede kargo fiyatını hala marka karşılıyor. Eserin fiyatı 30 dolar ise kargo, gümrükleme, ithalat süreçleri vesaire derken maliyet 100 doları geçiyor.”
“E-İHRACATININ YÜZDE 80’E YAKINI TRENDYOL TARAFINDAN GERÇEKLEŞTİRİLDİ”
iade masrafı eserin fiyatını geçtiğini vurgulayan Türkiye Ayakkabı Sanayicileri Derneği Başkanı Berke İçten, şu sözleri lisana getirdi:
“Geçen sene gerçekleştirilen 285 milyon dolarlık ayakkabı e-ihracatının yüzde 80’e yakını Trendyol tarafından gerçekleştirildi. Kalan 57 milyon dolarlık kısmı ise öteki pazar yerleri tarafından gerçekleştiriliyor. Asıl sorun da bu kısımda. 57 milyon dolarlık kısmın yüzde 15-20’si iade ediliyor ve iade masrafı eserin fiyatını geçtiği için yaklaşık 10 milyon dolarlık kısmın gümrüklerde terk ediliyor. Bu hem pazaryerleri hem de markalar için ziyan.”
