Sinop’ta yapılması planlanan Nükleer Güç Santrali (NGS) projesine karşı tüzel mücade sürüyor. Avukatlar, Danıştay’ın orta kararına karşı görüşlerini sunarken projenin temelini oluşturan ATMEA1 tipi reaktörün artık var olmayan bir tasarım olduğu, hasebiyle kelam konusu reaktöre nazaran hazırlanmış Çevresel Tesir Kıymetlendirme (ÇED) raporunun geçersiz hale geldiğine işaret etti.
Avukatlar Mehmet Horuş, Sanem Küçükarzuman, Koray Cengiz, Danıştay 6. Dairesi’nin Sinop’ta yapılması planlanan Nükleer Güç Santrali (NGS) projesiyle ilgili orta kararını açıklamasına karşılık Güç ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı’nın verdiği yanıtın akabinde karşı görüşünü sundu. Bakanlık’tan Danıştay’a verilen yanıtın süreci savunmak emeliyle yapıldığına dikkat çekilen karşı görüşte, açıklamaların bilimsel ve teknik açıdan da kabul edilemeyeceği vurgulandı.
Görüşte, ATMEA1 isimli reaktörün geliştirici şirketi ATMEA SAS’ın 2019’da faaliyetinin durdurulduğu ve bu sebeple reaktörün pazarlanmasının durduğu ve dünyada hiçbir ülkede kurulmadığı tabir edildi. ATMEA 1 isimli reaktörünün fiilen üretimden kalktığının açıklandığı görüşte, “ATMEA 1 projesinin üretilebilmesinin lakin ATMEA 1 şirketine bir proje verilerek dayanak sağlanması ve uzun yıllar sürecek tasarım ve lisanslama çalışmaları ile mümkün olabilir, ki bugünkü durumda bu mümkün değildir” sözlerine yer verildi.
Avukatlar, Bakanlığın karşılığında Rusya ve Güney Kore imali VVER 1200 ve APR1400 tipi reaktörler için görüşmeler yapıldığının kaydedildiği ama santral için hazırlanan ÇED raporunda ATMEA 1 tipi tasarım halindeki bir reaktörün imalatçıları tarafından temin edilen bilgilerin kullanıldığına dikkat çekti.
“ÇEVRE AÇISINDAN TIPKI TESİRLERİ GÖSTERECEĞİ SÖYLENEMEZ”
Avukatlar ayrıyeten, ATMEA 1 tipi için hazırlanan ÇED raporuna dayanılarak tıpkı alana bir Rus üretimi VVER 1200 (Akkuyu NES de kurulan tip) yahut Güney Kore üretimi APRAPR1400 tip yahut Çin üretimi Hualong One tipi reaktör inşasının fizikî olarak da mümkün olmayacağına dikkat çekti. Davacılar, “Dünyada akaryakıt motorlu arabaların tamamı birebir teknolojiyi kullanmaktadır lakin binlerce değişik araba vardır. Motor güçleri değişiktir, yakıt tüketimleri değişiktir, karbon dioksit emisyonları değişiktir, koltuk sayısı, taşıma kapasitesi, tartısı, uzunluğu eni değişiktir. Hiçbir araba üretici firması da öbür bir firmanın yaptığı birebir arabası yapmaz. Dolayısı ile teknoloji ismi birebir olsa da farklı firmalar tarafından tasarlanan nükleer güç santrallarının da etraf açısından birebir tesirleri göstereceği söylenemez” kelamlarını sarf etti.
“BÜYÜK OBJEKTİF FARKLILIKLAR GÖSTERMEKTEDİR”
Davacıların karşı görüşünde, “IAEA ARIS Database (2025)”, “KHNP Teknik Dokümanlar”, “OECD/NEA 2024 Nükleer İktisat Raporu” kapsamında nükleer reaktörlerin genel karşılaştırmasının, reaktörlerin inşaat ve lojistik alanı, yakıt atık ve depolama karşılaştırmasının yapıldığı tablolara da yer verildi. Bu kapsamda, santralın seçilecek imalatçının tipine nazaran çok büyük farklılıklar gösterdiği, bu tiplerden birine nazaran yapılan ÇED raporunun teknolojisinin birebir diye öteki tipler de uygun olacağını söylemenin “bilimsellikle bağdaşan bir telaffuz olmadığı” vurgulandı.
Davacılar, “Nükleer reaktör tipleri hepsi basınçlı su teknolojisini kullanmakla birlikte çok büyük objektif farklılıklar göstermektedir. Bu farklılıklarda çevreyi farklı biçimde etkilemektedir. Sonuç olarak; ATMEA1 basınçlı su reaktörünün rastgele bir öbür şirket tarafından kullanılamayacağı yahut Sinop proje alanında muahededen bağımsız olarak öbürleri tarafından inşa edilemeyeceği üstte anlatılanlar ışığında açıkça görülmektedir” sözlerini kullandı.
