SDG lideri Mazlum Abdi, Suriye’de Şam hükümeti ile SDG ortasındaki entegrasyon görüşmeleri ve Türkiye ile olan irtibat kanallarına dair değerlendirmede bulundu. Türkiye’nin HTŞ ve SDG ortasındaki 10 Mart Anlaşması’nı engelleyebileceğini lakin bunu yapmadığına vurgu yapan Abdi, direkt bağlantı kanalları olduğunu söylediği Ankara ile ilgileri geliştirmek istediklerini söyledi.
Türkiye’den gelen SDG’nin silah bırakmasına dair talebe de değinen Abdi, SDG’nin Suriyeli olduğunu belirterek birleşik bir Suriye ordusuna katılacaklarını söyledi, Türkiye’nin bu süreçte olumlu rol oynamasını umduğunu ekledi.
‘TÜRKİYE’NİN OLUMLU ROL OYNAMASINI UMUYORUZ’
Yeni Ömür Gazetesi’nin sorularını yanıtlayan Abdi’nin söyleşisinden öne çıkan başlıklar şöyle:
“10 Mart Anlaşması… Suriye bir iç savaşa yanlışsız gidiyordu. Kuzey ve Doğu Suriye’de ve genel olarak Suriye’de ateşkes sağlanabilmesi için DSG ile Suriye hükümeti ortasında bir muahedeye muhtaçlık vardı. Kürtler ve Araplar ortasında, Aleviler ve Sünni Araplar ortasında savaş çıkmış olabilirdi ve bir mutabakata vararak gerginlikleri ortadan kaldırmayı amaçladık. Muahede Türkiye’nin onayıyla olmasa da mani de olmamışlar üzere görünüyor”
“Türkiye ile alakalar var. Direkt bağlantılarımız var ve kanallarımız açık. Bu olumlu bir şey. Ortaya çıkan sıkıntıları farklı farklı anlamak yerine birbirimizle direkt konuşma fırsatları var. Bu hususta bir seviyede bağlantılarımız var, bu seviyedeki ilgileri daha da geliştirmek istiyoruz. Türkiye artık bize, ‘siz ve Şam bir ortaya gelip anlaşmanız gerekir’ diyor. 10 Mart Mutabakatı hayata geçirilmeli”
“Türkiye’nin SDG’ye ait askeri güçler konusundaki görüşlerinin biraz farklı olduğunu biliyoruz. Biz Suriyeliyiz, güçlerimiz, doğal olarak Suriye ordusunun bir modülü olma hakkına sahip. Suriye güçleri birleşirse, biz de bir kesimi oluruz. Ankara bu hususta farklı düşünüyor. Türkiye’nin olumlu bir rol oynayacağını umuyoruz”
‘SURİYE, İRAN-RUSYA BLOKUNDAN KARŞI BLOKA GEÇTİ’
SDG lideri Abdi söyleşinin tamamında ise şu tabirlere yer verdi:
“Şam’da Baas rejiminin düştüğü ve HTŞ periyodunun başladığı 8 Aralık 2024’ten bu yana Ortadoğu jeopolitiğinde, aktörler ortası denklemlerde siyasi ve askeri manada neler değişti? Suriye halkları için ne değişti?”
Yeni bir süreç başladı. Temel değişiklikler yaşanıyor. Her şeyden evvel şunu söylememiz gerekiyor: Suriye yakın vakitlere kadar Ortadoğu’da Amerika ve İsrail’e karşı stratejik ve siyasi olarak farklı bir cephede yer almıştı. Bu temelden değişti. Suriye, İran ve Rusya blokundan karşı bir bloka geçti. Bu siyasi açıdan temel bir değişiklik.
İkincisi Suriye milliyetçilik ideolojisi üzerine kurulmuştu. Artık milliyetçi İslamcı bir ideolojiye geçti. Bu Suriye tarihinde büyük bir şeydir. 1946’dan günümüze yani Suriye’nin bağımsızlığından günümüze dek ele alırsak yeni bir değişim sürecidir. Suriye’deki bu değişimin Ortadoğu’yu da etkileyeceğini düşünüyorum. Ortadoğu’daki siyaset üzerine de tesiri olacak. Suriye şimdiye dek merkezi hükümetti. Totaliter bir rejim vardı. 14 yıllık Suriye iç savaşından sonra Suriye’nin bu türlü yürütülmesi, yani totaliter olarak yürütülmesi mümkün değildir. Suriye içeride değişime mecbur, değişim olacak. Merkezi olmayan temelli bir değişim olacak. Bütün halkların rolünü oynayabilmesi için bir temel atıldı. Bundan ötürü yeni bir süreç olduğunu söylüyoruz.
‘TÜRKİYE 10 MARTI ONAYLAMADI FAKAT ENGELLEMEDİ DE’
“Yeni bir dönüm noktası olarak isimlendirilen 10 Mart Mutabakatı süreci… Bu sürecin hazırlıklarında hangi parametreler, hangi arabulucu aktörler öne çıktı? Türkiye muahedenin neresindeydi? Şam’da sizin Ahmed Şara ile imzaladığınız 8 unsurluk çerçeve mutabakatı komiteler aracılığıyla, yeni görüşmelerle tamamlanacaktı. Kritik hususlarında görüşmeler ne seviyede? Şam-HTŞ idaresi hangi noktalarda katı tavır sergiliyor? “
10 Mart Anlaşması’ndan evvel de Şam’da bir görüşme yapmıştık. Mutabakat bir çalışmanın sonucuydu. Arabulucular da vardı. Yanlış hatırlamıyorsam Aralık’ın sonu yahut ocak ayının başıydı Şam’da yaptığımız birinci toplantı. Ahmed Şara ile birinci toplantıyı yaptığımızda şimdi HTŞ önderiydi Suriye Cumhurbaşkanı olmamıştı. O birinci toplantımızda bir muahede olmadı. Ortamızda 3 saatlik uzun bir tartışma yaşandı. Bu uzun tartışmanın akabinde masada bir muahedeye varamadık. Bundan sonraki süreçte arabulucular yoluyla diyalogumuzu sürdürdük. Arabulucular Amerika ve Britanya’daki kimi sivil toplum örgütleriydi. Bu resmi değildi sivil toplum örgütleri idi. Onlarda ortaya girdi, böylesi bir çalışma yapıldı. Bu çalışma da biraz vakit aldı, zira ittifak kurmak için rastgele bir hazırlık yoktu. İkinci görüşme 10 Mart’ta Suriye Cumhurbaşkanı Sayın Ahmed Şara ile yapıldı. Bu görüşme hazırlık ve çalışmaların akabinde gerçekleşti. O devirde Suriye’de özel bir durum vardı, Alevilere karşı şiddet olayları yaşanıyordu. Suriye bir iç savaşa yanlışsız gidiyordu. Aslında, Kuzey ve Doğu Suriye’de ve genel olarak Suriye’de ateşkes sağlanabilmesi için SDG ile Suriye hükümeti ortasında bir muahedeye gereksinim vardı. Kuzey ve Doğu Suriye olarak bizim de ateşkese muhtaçlığımız vardı. Zira Karakozak ve Tişrin Barajı’nda Türkiye’ye bağlı güçlerle bir savaşın ortasındaydık. Suriye hükümetinin de Alevilerle savaş nedeniyle ateşkese gereksinimi vardı. Bu, kendi tabanını oluşturdu, üç saat süren uzun bir toplantının akabinde herkesin kabul ettiği genel noktalarda bir muahedeye vardık.
‘TÜRKİYE MUAHEDEYİ ENGELLEYEBİLİRDİ’
Suriye’nin genelinde bir ateşkes olması ve Suriye’nin tekrar birleşmesi için. Bu temelde bir mutabakat yapıldı ve bu muahede Suriye’nin genel çıkarınaydı. Zira o vakte kadar Suriye dört modüle bölünmüştü. O vakitler İdlib hükümeti, Şam hükümeti, Türkiye’ye yakın süreksiz hükümet ve Özerk İdare vardı. Suriye’yi bütünleştirmemiz gerekiyordu. Entegrasyon yapmamız gerekiyordu. Suriye halkı da ateşkese gereksinim duyuyordu zira Suriye halkları ortasındaki tansiyon yükseliyordu. Kürtler ve Araplar ortasında, Aleviler ve Sünni Araplar ortasında bir savaş çıkabilirdi ve bir mutabakata vararak gerginlikleri ortadan kaldırmayı amaçladık. Halkın konutlarına ve yerlerine dönmesi için bir muahede gerekiyordu. İlkesel olarak Suriye’deki Kürt sıkıntısının çözülmesi ve herkesi kapsayacak bir Suriye hükümetinin kurulması gerektiğini söyledik. Bu üzere genel hususlarda muahedemiz için uygun bir yer vardı. Lakin asıl sorun muahedenin detaylarındaydı, o nedenle onları sona bıraktık. Değerli olan, savaşın durdurulması ve Suriye’deki sıkıntıların diyalog yoluyla çözülmesi konusunda anlaşmamızdı. 10 Mart Muahedesinden bahsederken en değerli noktanın bu olduğuna inanıyorum. Diyalog temelinde bir muahede sağlanmalı. Suriye’de genel olarak savaş olmamalı, iç savaş sona ermeli ve kalıcı bir ateşkes sağlanmalı. Başlangıçta milletlerarası güçler Şam seyahatimizde lojistik ve güvenlik açısından bize yardımcı oldular, toplantıda her vakit hazır bulundular, lakin toplantıya katılmadılar. Toplantıya katılmadılar ancak toplantının gerçekleşmesine yardımcı oldular. Amerikan güçlerinden bahsediyorum. Yardımcı oldular. Aslında Amerikalılar toplantılarda olmasaydı, toplantı bu seviyede gerçekleşmeyebilirdi. Türkiye’nin bir yaklaşımı var. Kuzey ve Doğu Suriye için bir yaklaşımı var, tıpkı vakitte SDG için yaklaşımı var. Türkiye’nin bu mutabakatın oluşumuna büsbütün mani olmadığını düşünüyorum. Sonuçta, Türk devleti reddetseydi, bu toplantı gerçekleşmezdi. Türkiye bu muahedeye direkt dahil olmadı. Şam hükümetiyle bir münasebetleri var, birlikte çalışıyorlar. Fakat bu mutabakat Türkiye’nin onayıyla olmasa da mani de olmamışlar üzere görünüyor.
‘SURİYE GÖRÜŞMELERİNE ABD, FRANSA, İNGİLTERE KATILIYOR’
“10 Mart Anlaşması sonrası HTŞ Lideri Şara ile yüzyüze görüşmeleriniz oldu mu? “
Hayır, birbirimizle bağlantılarımız var lakin şimdi yüz yüze bir görüşmemiz olmadı. Suriye hükümetiyle de görüştük lakin bu ölçüde bir görüşmeye gerek görmedik.
Anlaşma öncesi ya da sonrası sizin yahut Kuzey ve Doğu Suriye idaresi temsilcilerinin Türkiye ile direkt teması oldu mu? Türkiye’de bu hususta sık sık haberler gündeme geliyor, direkt temas var mı yok mu diye? Türkiye ana çizgileriyle neyi öne çıkarıyor?
Türkiye ile bağlar var. Direkt bağlantılarımız var ve kanallarımız açık. Bu olumlu bir şey. Ortaya çıkan problemleri farklı farklı anlamak yerine birbirimizle direkt konuşma fırsatları var. Bu hususta bir seviyede münasebetlerimiz var, bu seviyedeki bağları daha da geliştirmek istiyoruz. Türkiye artık bize, ‘siz ve Şam bir ortaya gelip anlaşmanız gerekir’ diyor. 10 Mart Muahedesi hayata geçirilmeli. Türkiye’nin SDG’ye ait askeri güçler konusundaki görüşlerinin biraz farklı olduğunu biliyoruz. Bu hususta tıpkı düşünmüyoruz. Biz Suriyeliyiz, güçlerimiz doğal olarak Suriye ordusunun bir kesimi olma hakkına sahip. Suriye güçleri birleşirse, biz de bir kesimi oluruz. Şu anda istediğimiz bu. Türkiye bu hususta farklı düşünüyor. Şu ana kadar Türkiye’nin bu hususta pratikte rastgele bir pürüz görmedik. Türk devletinin olumlu bir rol oynayacağını umuyoruz. Şu anda Suriye hükümetiyle yapılan görüşmelere ABD, Fransa ve İngiltere katılıyor.
