Merhaba değerli okuyucularım,
Türkiye’de taşeron personellik, 21. yüzyılın en tartışmalı çalışma biçimlerinden biri olmaya devam ediyor. 2018 yılında çıkarılan 696 sayılı Kanun Kararında Kararname ile yüz binlerce taşeron personele “sürekli işçi” takımı verildiğinde, iktidar bunu “taşeron sisteminin sonu” olarak duyurdu. O günlerde pek çok insan bu adımı, emeğin hak ettiği garantiye kavuşması olarak gördü. Fakat bu görüntünün dışında bırakılan, görmezden gelinen bir kesim vardı: Kamu İktisadi Teşebbüsleri’nde (KİT) çalışan on binlerce taşeron personel.
Devlet Hava Meydanları İşletmesi’nden TCDD’ye, Türkiye Taşkömürü Kurumu’ndan PTT’ye, Eti Maden’den Çaykur’a, kamu bankalarından TRT’ye kadar birçok kurumda çalışan bu emekçiler, kamunun en kritik işlerini yapmalarına karşın takım düzenlemesinden yararlanamadılar. Bugün sayıları yaklaşık 80 bini bulan bu işçiler, aileleriyle birlikte yüz binlerce kişilik bir kitleyi oluşturuyor. Bu kitle, yedi yıldır verilen kelamların tutulmasını bekliyor.
“KADRO VERDİK” SÖYLEMİ VE KAPANAN KAPILAR
2018’deki düzenlemenin akabinde KİT emekçilerine de takım verileceği tekraren lisana getirildi. Seçim meydanlarında, miting kürsülerinde bu vaatler yinelendi. Ancak 2019 yerel seçimleri öncesinde yapılan kimi açıklamalarda “KİT’lere takımlarını verdik” denildi. Halbuki gerçekte bu türlü bir takım verilmemişti. Bu sözler, hak talep eden çalışanlarda derin bir hayal kırıklığı yarattı.
Bu kelamların akabinde mevzu giderek “üzeri kapatılan” başlıklar ortasına girdi. Ne net bir takvim açıklandı ne de somut bir yasa teklifi hayata geçirildi. Bu belirsizlik, sadece ekonomik değil, birebir vakitte ruhsal bir yıpranma sürecine dönüştü. Yıllarca birebir kurumda, tıpkı işi yapan beşerler, yanlarındaki takımlı meslektaşlarıyla tıpkı haklara sahip olamamanın yükünü taşıyor.
EŞİT İŞE EŞİT HAK YERLE BİR OLDU
Bir kamu kurumunda birebir vardiyada çalışan iki emekçiden biri takımlı ve garantili, oburu taşeron statüsünde ve güvencesizse, bu sırf bir fiyat farkı değil; adaletin zedelenmesidir. Takımlı çalışan, iş garantisi ve toplumsal haklar açısından müdafaa altındayken, taşeron çalışan işten çıkarılma tehdidiyle her gün yine yüzleşir.
Ücret, müsaade, ikramiye, kıdem tazminatı, emeklilik hakları… Hepsi, takımlı çalışan lehine düzenlenmiş durumda. Tıpkı sorumluluğu taşıyan, tıpkı riskleri göze alan lakin statü farkı nedeniyle geri plana itilen KİT çalışanları, “devletin işini yapıyorsam, devletin takımında olmalıyım” talebinde sonuna kadar haklıdır.
SİYASİ İRADE VE SENDİKALARIN SINAVI
Bu sorun sadece iktidarın değil, muhalefetin ve sendikaların da imtihanıdır. İktidar, yıllardır verdiği kelamı yerine getirmemiştir. Muhalefet ise bu sıkıntıyı yalnızca seçim devirlerinde hatırlamakla yetinmiş, iktidarı zorlayacak kalıcı bir kamuoyu baskısı oluşturamamıştır.
Sendikalar açısından da tablo parlak değildir. Kimi sendikalar, “yetki bizde” diyerek üye sayısıyla övünürken, üyelerinin temel hakları için çabada geri durmuştur. Meğer sendikanın varlık nedeni, üyesinin hakkını savunmak ve haklı uğraşında öncü olmaktır. Sessizlik, sadece patronu ve siyasi otoriteyi mutlu eder; işçiyi değil.
ÇÖZÜM: MECLİS İRADESİYLE KALICI DÜZENLEME
KİT taşeron personellerinin takım sorunu, teknik açıdan karmaşık değildir. Yasal bir düzenleme ile bu emekçiler direkt kamu çalışanı statüsüne geçirilebilir. Lakin bu adımın bir gece yarısı KHK’sıyla değil, Meclis iradesiyle atılması gerekir. Zira süreksiz tahliller, ileride yeni mağduriyetler doğurur.
Kalıcı tahlil, emekçiler, sendikalar, akademisyenler ve toplumun tüm kısımlarının dahil olacağı bir toplumsal uzlaşı ile mümkündür. Bu uzlaşma sağlanmadan atılacak her adım, sırf günü kurtarır.
UNUTULMAMASI GEREKEN GERÇEK
KİT taşeron emekçileri bu ülkenin görünmeyen kahramanlarıdır. Demiryollarını işleten makinist, havalimanında piste çıkan bakım grubu, maden ocağında çalışan personel, postacı, üretim tesisinde vardiya yapan emekçi… Hepsi, bu ülkenin çarklarını döndüren isimlerdir. Takım talebi, bir lütuf değil; gecikmiş bir haktır.
Unutulmamalıdır ki emeğin gücü, hem sermayeden hem de siyasetten üstündür. Ve bu güç, hakkı teslim edildiğinde toplumsal huzuru da adaleti de büyütür. KİT taşeron emekçilerine takım verilmesi, sadece bir istihdam düzenlemesi değil, Türkiye’nin çalışma hayatında vicdan borcunun ödenmesidir.
2018’den bugüne bu gayretin kilometre taşları şunlardır:
24 Aralık 2017: 696 sayılı KHK yayımlandı. Kamuda çalışan yüz binlerce taşeron personele takım verildi, fakat KİT çalışanları kapsam dışı bırakıldı.
2018: KİT personelleri, düzenlemenin akabinde hak taleplerini kamuoyunda daha yüksek sesle lisana getirmeye başladı.
Mart 2019: Lokal seçim mitinglerinde KİT çalışanlarının takım talebi gündeme geldi. “Hepsine takım verdik” söylemi reaksiyon topladı.
2019–2021: Meclis’te verilen soru önergeleri “gündemde yok” yanıtıyla geri döndü. KİT emekçileri basın açıklamalarıyla çabayı sürdürdü.
2022: Yüksek enflasyon ve ekonomik kriz, takımsız KİT emekçilerinin ömür şartlarını ağırlaştırdı.
2023: Seçim sürecinde mevzu tekrar vaatler ortasında yer aldı; lakin seçim sonrası somut adım atılmadı.
2024: Muhalefet partilerince verilen kanun teklifleri komite kademesinde kaldı.
2025: Yaklaşık 80 bin KİT taşeron emekçisi hâlâ hak ettiği takım için çaba ediyor.
