Yaklaşık 6,5 milyon memur ve memur emeklisini ilgilendren kamuda 8. Devir Toplu Mukavele görüşmelerinde artırım pazarlığı tıkanmış durumda. Dün ikinci artırım teklifini açıklayan iktidara yetkili sendika Memur-Sen “Müzakere edilebilir bir sayı değil” diyerek grev kararı ile yanıt verdi.
Sendika ile iktidarın konuştuğu oranlar ortasındaki makas bir oldukça açık. Lakin iktidara yakınlığı ile bilinen Memur-Sen’in bu süreçte başka sendikalarla hareket etmemesi pazarlık masasında elini zayıflatıyor.
Konuyu Türkiye Gazetesi’ndeki köşesine taşıyan Toplumsal Güvenlik Uzmanı İsa Karakaş da Memur-Sen’in artırım pazarlığındaki durumuna karşılık işçi sendikalarını örnek verdi.
Karakaş’a nazaran 2023 yılında personel sendikalarının topluca hareket ederek birçok taleplerini kabul ettirdikleri gözlemlenirken, birebir başarıyı kamu çalışanları ismine masaya oturan Memur-Sen gösteremedi. 2024-2025 periyodu için yapılan tekliflerde yüksek oranlar talep edilmesine karşın, sonuçlar memurların ve bilhassa emeklilerin beklentilerini karşılamaktan uzak kaldı. O denli ki 2024 Temmuz ayından itibaren üç periyot üst üste TÜİK’in açıkladığı enflasyon oranlarının dahi altında artışlarla karşı karşıya kalındı.
ZAM ORANI KONUŞULUYOR ANCAK MEMURLAR NE İSTİYOR?
Bu sene de yürütülen TİS görüşmelerinde emsal bir tablonun ortaya çıktığını söyleyen Karakaş mevcut stratejilerle farklı bir sonuç çıkmayacağı uyarısıdında bulundu. Karakaş artırım pazarlığında iktidara sunulan ön şartları sıraladı.
“Seyyanen artırım borcunun karşılanması,
dereceye ulaşan memur ve emeklilere 3600 ek gösterge verilmesi,
2024 Temmuz’dan itibaren üç periyot boyunca enflasyonun altında kalan artırım farklarının ödenmesi”
Karakaş’a nazaran bu temel talepler müzakerelerde gereğince savunulmadı ve tüm dikkat sadece yüzdelik artışlara yöneldi.
GÖZLER HAKEM ŞURASINA ÇEVRİLDİ
Karakaş şöyle devam etti:
“Süreç sonunda büyük ihtimalle memur ve emekliler taleplerini tam manasıyla karşılanmadan masadan kalkacak. Hükûmetin birkaç puanlık sembolik bir artış sunması bekleniyor; lakin bu da memur kesitini tatmin etmeyecek üzere duruyor. Görüşmelerin çıkmaza girmesiyle birlikte bahis tekrar Kamu Vazifelileri Hakem Kurulu’na taşınacak ve son karar bu konsey tarafından verilecek.”
HAKEM ŞURASI’NDA KİMLER VAR?
Karakaş’ın en sıkıntılı bulduğu kısım da bu: Hakem Konseyi. Kurul’un ağırılıklı iktidara yakın olduğunu ve adil davranıp davranmayacağı sorsunun ortaya çıktığını söz eden Karakaş Hakem Kurulu ile ilgili şu bilgileri verdi:
“Kurul her toplu mukavele periyodu için yine oluşturulmaktadır.
Kurulun yapısı şu biçimdedir:
Yargıtay, Danıştay yahut Sayıştay’dan, Cumhurbaşkanı tarafından seçilen 1 üye (Başkan),
Bakanlıklar ve kamu kurumlarından Cumhurbaşkanı tarafından atanan 4 üye,
En fazla üyeye sahip konfederasyon tarafından belirlenen 2 sendika temsilcisi,
Üye sayısı bakımından 2. ve 3. sıradaki konfederasyonlardan birer temsilci,
Üniversitelerden, ilgili bilim kollarında doçent unvanına sahip akademisyenler ortasından Cumhurbaşkanınca seçilen 1 üye,
En fazla üyeye sahip konfederasyonun önereceği 3, 2. ve 3. sıradaki konfederasyonların önereceği 2’şer akademisyen ortasından seçilecek 1 üye.
Kurul toplamda 11 üyeden oluşmaktadır. Sekretarya hizmetleri ise Cumhurbaşkanınca belirlenen bir bakanlık ya da Cumhurbaşkanı Yardımcısı tarafından yürütülmektedir.
Kurul, Liderin daveti üzerine en az 8 üyenin iştirakiyle toplanır ve müracaattan sonraki 5 gün içerisinde kararını çoğunluk oyu ile verir. Alınan kararlar mutlaktır ve toplu mukavele niteliği taşır.”
KURULUN TARAFSIZLIĞI SORU İŞARETİ
Kamu Vazifelileri Hakem Kurulu’nun yapısına ve tarafsızlığına ait hem yurtiçinde hem de milletlerarası çevrelerden tenkitler geldiğini tabir eden Karakaş bu tenkitlerin odağında şuranın yüklü olarak hükûmet tarafından şekillendirilmesinin yer aldığını söyledi.
Sendikaları temsilen yalnızca 4 üyenin bulunması ve kalan üyelerin birçoklarının (7 üye) Cumhurbaşkanı tarafından atanması, tarafsızlık algısını zedeliyor. Geçmiş devirlerdeki kararlar incelendiğinde, şuranın çoğunlukla hükûmetin sunduğu tekliflerle uyumlu kararlar aldığı görülüyor.
KURUL ELEŞTİRİLİYOR
Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) Uzmanlar Komitesi raporlarında da heyetin yapısı ve işleyişine dair tenkitler yer alıyor. Raporlarda, heyetin patron lehine yüklü olduğu, tarafsızlık ve bağımsızlık prensibine uygunluk açısından problemli olduğu tabir ediliyor.
Avrupa Toplumsal Kaidesi ise uyuşmazlık tahlilinde istekli uzlaştırma ve isteğe bağlı hakemliği teşvik ederken, zarurî tahkim sistemlerinin memleketler arası normlara muhalif olduğu vurgulanıyor.
Tüm bunlar milyonlarca memur için artırım masasından düzgün bir sonuç çıkmayacağına işaret etse de sendikaların tutumu süreçte belirleyici olacak.
