Türkiye’de ekonomik kriz derinleşirken, kamu kurumlarının kullandığı araç sayısında artış yaşandı. Resmi datalara nazaran kamuya ilişkin araç sayısı 2021’de 111 bin 122 iken, 2023’te 116 bin 904’e çıktı. 2025 prestijiyle bu sayı 130 bin düzeyine dayandı.
Türkiye’deki makam aracı sayısı, ekonomik büyüklüğü kendisinden katbekat fazla olan birçok Avrupa ülkesini geride bırakmış durumda.
Almanya’da 9 bin, Fransa’da 8 bin, Japonya’da 10 bin, İtalya’da ise yaklaşık 29 bin makam aracı bulunuyor.
KAMUDA TASARRUF MASALI
Cumhuriyet’ten Ufuk Sepetci’nin haberine nazaran; Hükümetin tasarruf genelgeleri kağıt üzerinde kalırken makam araç filosu daima genişledi. 2024’ün birinci altı ayında araç satışından sırf 5 milyon TL gelir sağlanırken tıpkı devirde yeni araç alımları için 161 milyon TL harcandı. Böylelikle satılan araçların sayısı alınanların yanında sembolik seviyede kaldı.
Her makam aracı sırf alım bedeliyle değil, akaryakıt, bakım, sigorta ve sürücü masraflarıyla de kamu bütçesine önemli bir yük yüklüyor. 2012-2022 periyodunda makam araçları için 46.1 milyar TL alım, 24.8 milyar TL kiralama harcaması yapıldı.
Yalnızca 2023’ün birinci üç ayında araç kiralamaları için harcanan fiyat yaklaşık 1.9 milyar TL oldu. Türkiye’de kullanılan üst segment ortalama bir makam aracının 73 litrelik deposunu doldurmak için aktüel yakıt fiyatlarıyla yaklaşık 3 bin 765 TL harcanıyor.
130 bin makam aracının deposunun sadece bir kere doldurulması bile toplamda 489 milyon 450 bin TL’ye denk geliyor. Üstelik bu araçların sıradan araçlara kıyasla daha sık ve uzun uzaklıklarda kullanıldığı düşünüldüğünde, yıllık yakıt sarfiyatının çok daha yüksek boyutlara ulaştığı öngörülüyor.
Avrupa’da birçok ülke, yıllardır kamu harcamalarını kısmak hedefiyle makam araçlarının sayısını azaltma yoluna gidiyor. Örneğin Fransa, 2010’da 80 bin olan araç sayısını 65 bine düşürdü, İngiltere’de ise bakanların birden fazla parlamentoya kendi araçlarıyla ya da bisikletle gidiyor. Almanya’da bakanlar dışında makam aracı kullanımı yok denecek kadar az.
YURTTAŞ HER GÜN KEMER SIKMAK ZORUNDA BIRAKILIYOR
Enflasyon ve hayat pahalılığı yurttaşı her gün kemer sıkmaya zorlarken, devletin üst kademelerinde lüks araç saltanatı sürüyor.
Avrupa’da prestiji ve şeffaflığı halkla birebir hayat şartlarını paylaşmak belirlerken, Türkiye’de yüzlerce araçlık konvoylar kamu kaynaklarının israfını bir sefer daha gözler önüne seriyor.
Özellikle 2000’li yılların ortalarından itibaren kamu araç filosu büyüme gösterdi ve “İtibardan tasarruf olmaz” telaffuzuyla makam araçlarına ayrılan kaynaklarda kısıntı yapılmadı.
Her seviyede yöneticinin lüks araç ve sürücüyle donatılması, hatta küçük ilçelerin belediye liderlerine bile üst segment makam araçları tahsis edilmesi, kamuoyunda israf tenkitlerini beraberinde getirdi.
14 MİLYON FAKİR, 32 MİLYONLUK ARAÇ
TBMM’deki bütçe görüşmelerine katılan bakanların büyük çoğunluğu, kendilerine tahsis edilen Togg’ları bir kenara bırakıp yine Mercedes marka makam araçlarıyla gitmeyi tercih etti.
Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı Mahinur Özdemir Göktaş da seçim öncesi bindiği yerli araba Togg’dan vazgeçip 32.6 milyon TL pahasındaki Mercedes marka makam aracına geçiş yaptı.
Lüks araç tercihlerine gelen yansılar üzerine Göktaş orta sıra Togg kullanmayı sürdürse de, bakanlığın yardımlarından sistemli faydalanan 14 milyon 148 bin fakir varken, Göktaş’ın makam aracının bedeli yalnızca bu şahıslara yapılan aylık yardım meblağıyla 6 bin 50 fakiri karşılayacak kadar.
