Fatih Sultan Mehmet’in buyruğuyla Rönesans sanatkarı Gentile Bellini tarafından yapılan ünlü portre ile ona ilişkin madalyonlar, İngiltere’nin başşehri Londra’daki Victoria ve Albert Müzesi ile Ulusal Galeri’de sanatseverlerle buluşuyor.
1479-1481 yılları ortasında İstanbul’da bulunan Bellini, Osmanlı padişahının davetiyle geldiği kentte hem devrin günlük ömrünü betimleyen eserler verdi hem de Fatih’i resmetti. Bellini’nin yaptığı Fatih portresi ve bronz madalyon, Orta Çağ’ın en çarpıcı hükümdar temsilleri ortasında yer alıyor.
Bellini’nin portresi, periyodun fotoğraf anlayışında öne çıkan yan bakışla çizildi. Fatih’in kemerli burnu üzere fiziki ayrıntılarının birebir resmedilmesi, onu olduğu üzere yansıtan birinci örneklerden biri olarak kabul ediliyor. Başındaki kırmızı-beyaz sarık ise hem dini hem de siyasi kimliğine işaret ediyor.
Fatih’in oturduğu kemerli yapının, İtalya’daki Aziz Zekeriya Kilisesi’nin kapısından esinlendiği belirtiliyor. Bu kapı, berbatlıktan güzelliğe geçişin simgesi olarak yorumlanıyor.
Portrede yer alan üç taç ise, Fatih’in egemenliğine aldığı üç değerli yapıyı temsil ediyor: Doğu Roma (Bizans) İmparatorluğu, Trabzon Rum İmparatorluğu ve Anadolu’daki Selçuklu varisi Konya. Tıpkı taçlar, Bellini’nin bronz madalyonunda da yer alıyor.
Portrede vakitle yapılan müdahaleler nedeniyle kimi yazılar ziyan görmüş olsa da hâlâ “1480 yılı Kasım’ın 25. günü” ibaresi ve Latince “Victor Orbis” (Dünyanın Fatihi) sözü okunabiliyor.
Müzede sergilenen bir başka madalyonda, Fatih Sultan Mehmet at üzerinde tasvir ediliyor. Bu eser, İtalyan sanatçı Constanza de Ferrera’ya ilişkin. Uzmanlar, bu madalyonun padişahın vefatından sonra satılmak üzere yapıldığını düşünüyor.
Heykeltıraş Bertoldo di Giovanni’nin hazırladığı diğer bir madalyonda ise at otomobilinde betimlenmiş genç bir figür yer alıyor. Bu figürün, Fatih’in askeri muvaffakiyetlerini temsil ettiği sanılıyor.
Fatih portresi, 1916 yılında İngiliz diplomat Austen Henry Layard’ın vasiyetiyle Ulusal Galeri’ye bağışlandı. Venedik’te büyüyen Layard’ın, vazife yaptığı devirde diplomatik ayrıcalıklarla birçok yapıtı şahsi koleksiyonuna kattığı düşünülüyor.
Di Giovanni ve de Ferrera imzalı madalyonlar ise iş insanı ve koleksiyoner George Salting’in bağışları ortasında yer alıyor. Bu eserler, bugün Londra’da Osmanlı ve Rönesans sanatının kesiştiği noktada tarih meraklılarını karşılıyor.
