Geçen yıl 20 Haziran’da Diyarbakır-Mardin ortasındaki tarım topraklarında, elektrik nakil sınırları sebebiyle başlayan yangında binlerce hektar alan, yüzlerce yabani ve evcil hayvan ile 15 vatandaş hayatını yitirmişti.
Biraz daha eskiye gidelim… 2021’de Muğla, Marmaris ve Manavgat’ta, 2022’de Datça’da, 2023’te Çanakkale’de çıkan büyük orman yangınları da elektrik nakil çizgileri kaynaklıydı. Ve bugün… Çeşme, Foça, Seferihisar ile Ödemiş’te çıkan yangınların da elektrik dağıtım sınırlarından kaynaklandığını, İzmir Valisi Süleyman Elban açıkladı.
Yani mevsim şartları, ihmal vb. yanında Türkiye’de artan orman yangınlarının ana sebeplerinden birisinin elektrik sınırları olduğu anlaşılıyor. Bunu hem yaşananlar hem de resmi datalar kanıtlıyor. Nitekim yanan alanlara bakıldığında yüzde 25’inden elektrik nakil çizgilerinin sorumlu olduğu görülüyor. Yok olan orman alanlarında elektrik kaynaklı yangınların oranı 2010’da yüzde 4.9 seviyesindeydi. Bugün yüzde 25! 15 yılda 5 katlık bir artış kelam konusu.
Bu bize bir şey anlatıyor: Elektrik dağıtım sınırlarının özelleştirilmesinden sonra orman yangınları da jet süratiyle büyümüş.
2010 sonrasında Türkiye 21 bölgeye ayırarak, bu bölgelerdeki elektrik dağıtımı 14 şirkete ihale edildi. Ve o günden beri kamu kaynakları ‘destek’ ismi altında bu şirketlere aktarılırken, her ay şişen faturalarımızın yüzde 66’sı da onların kasasına giriyor.
Şirketler neredeyse yalnızca para topluyor. Halbuki temel misyonları ortasında yeni yatırımlar yapmak, sınırları daima denetlemek ve yenilemek bulunuyor. İşte tüm sorun da buradan kaynaklanıyor. Çizgilerin yenilenmesine ve denetlenmesine neredeyse tek kuruş ayırmıyorlar.
Elektrik Mühendisleri Odası (EMO) Yönetim Kurulu Lideri Uzman Ulutaş hususa dair şunları söylüyor:
“Önlem olarak elektrik dağıtım şirketleri, ormanlık bölgelerdeki elektrik sınırlarını yaz mevsimi öncesi ve mevsim boyunca tertipli olarak denetim etmelidir. Çizgilerde tekniğine uygun olmayan yahut gevşek ekler ve temaslar, kırık izolatörler, uygun olmayan yüksek tansiyon (YG) sigortalar düzeltilmeli; topraklama sistemlerinin işlerliği ve yönetmeliklere uygunluğu denetlenmelidir. Elektriksel müdafaa tedbirleri denetim edilmeli, elektrik direklerinin tabanları temizlenmeli ve sınır güzergâhındaki ağaçların bakımı yapılmalıdır. Özetle, nakil çizgileri ve trafoların bulunduğu bölgelerde paklık çalışmaları yürütülmelidir. Orman Genel Müdürlüğü, orman içindeki tüm elektrik çizgisi güzergâhlarındaki ağaçların bakımını ve budamasını takip etmeli, kısımların iletim çizgilerine temas etmesine müsaade vermemelidir. Aslında Elektrik Mühendisleri Odası olarak orman yangınlarına tedbir alınması için yaz başında, 16 Mayıs 2025 tarihinde yazılı bir basın açıklaması yaparak hem Orman Genel Müdürlüğü’ne hem de elektrik dağıtım şirketlerine bu tedbirlerin alınması için davet yapmıştık.”
Özetle yıllardır dağıtım çizgilerine dikkat çeken uzmanlar, daha iki ay evvel de “Aman çizgileri denetim edin” diye uyarmış. Lakin dinleyen kim? İktidarın aciliyeti apayrı. İzmir bölgesindeki yangınların sorumlusu olarak açıklanan Aydem Enerji’nin santrali kömür bulsun diye zeytinlikleri de madenciliğe açmakla meşgul!
