Türkiye, günlerdir alev alev yanıyor.
Bilanço ağır.
Yılın birinci yedi ayında 75 vilayette 4426 yangın çıktı.
490 bin hektar alan yandı.
1 Haziran’dan beri 13 vilayette 409 konut, 17 iş yeri ve 96 ahır viran oldu.
Karabük, Bursa ve İzmir bir sönüp bir alevleniyor.
Eskişehir Seyitgazi’de 5 orman emekçisi ve beş AKUT gönüllüsü yangına müdahale ederken hayatını kaybetti. İzmir ve Denizli’de üç personel ve bir vatandaş can verdi.
Bu acı tablo, ‘ateş savaşçısı’ diye anılan orman emekçilerinin çalışma şartlarını gündeme getirdi.
Önceki gün basın toplantısı düzenleyen Hak-İş’e bağlı Öz Orman İş Sendikası Genel Başkanı Settar Aslan da altını çizdi.
Aslan, şöyle dedi:
“Zonguldak’tan Bolu’dan personel gönderiyorsunuz… O, gelinceye kadar yangını denetim etme kademesi geçilmiştir. 3-4 gündür uyumayan emekçi var. Yanmış toprağı döşek, yangını yastık yaparak 2-3 saat dinleniyorlar. Hangi randımanı bekleyebiliriz? İki aylık emekçi hızlandırılmış eğitimle yangına girmemeli.”
Ormandan tasarruf olur mu?
İtibardan tasarruf olmuyor lakin ormandan ve orman personelinden oluyor!
Maliye ve Hazine Bakanlığı, işçi alımı için Orman Genel Müdürlüğü’ne (OGM) takım tahsis etmiyor. Sadece geçen yıl emekliye ayrılan deneyimli 4500 personelin yerine mevsimlik personel alındı. Aslan, en az 15 bin çalışana muhtaçlık duyulduğunu söylüyor.
Mehmet Şimşek’in tasarruf siyasetleri yangınlarla uğraşta orman işletmelerini çaresiz bırakıyor.
Yeni çalışana eski kıyafet
İddiaya göre…
Bu yıl personellere dağıtılması gereken yanmaz nitelikteki kıyafetler Seyitgazi’de 10 personel ve istekli kaybedildikten sonra orman işletmelerine ulaştırıldı.
Bazı işletmeler emekçilere yanmaz kıyafetlerini teslim etmiş değil.
İşçiler geçen yılki kıyafetlerle yangına müdahale ediyor.
Geçen yıl teklif edilen bütçede kendilerine ödenek ayrılmadığı için, bu yıl işe giren emekçilere yeni yanmaz kıyafetler dağıtılmadı. Onlara öbür çalışanların eskileri verildi.
Ödenek yok, orman bakımı yok
Bütçe tasarrufu nedeniyle ve ‘ödenek yok’ denilerek, iki yıldır silvikültür (yeni ormanlar kurulması, mevcudun gençleştirilmesi ve bakımı) ödenekli sıklık bakımı yapılmıyor. Ormanlarımız ağaç popülasyonunun sıhhatini, büyümesini, verimliliğini arttırmak için yapılması gereken bakımdan yoksun.
Bir OGM yetkilisi bana şunları söylüyor:
“Yapılmayacak diye resmi yazı yazdılar. Bizler genç ormanlara para harcanmasın diye ormanın bakımını yapamadık. Bakım yapılan alan, sıfır hektar!”
Emniyet yol ve inşaatları yenilenemiyor
OGM’nin 28 Kasım 2024 tarihli ‘Tasarruf Önlemleri ve 2025 Yılı Bütçe Uygulamaları’ başlıklı yazısında orman içi yol inşaatları ve bakımlarının kurumun kendi araçlarıyla yapılması emrediliyor. Yani, ihaleye çıkarak, dozer, treyler (bir çekicinin ardında bulunan, yük taşınan kapalı araç) ve greyder kiralamak yasak.
Yazı şöyle:
“Yan yol, büyük tamirat, üst yapı, kule kulübe yolu, traktör yolu vb. 2025 yılı programında yer alan yol inşaatları ve bakımları kendi iş makinalarımız ile yangın döneminden evvel tamamlanacaktır. Yangın emniyet yollarının tamir ve bakımları ise 2025 yılı yangın dönemi öncesi kendi araçlarımızla yapılacak, bu yolların açık tutulması için azami uğraş sarf edilecektir.”
İşletmelerin elindeki araçların yangına hazırlığına yetmediğini kaydeden OGM yetkili, şöyle devam ediyor:
“Bizim birkaç dozerimiz, bir-iki greyderimiz var. Boş gezdirsek bile işletmenin yarısını dolaşamaz. Ki, haziran öncesi üretim faaliyetimiz olduğu için fakat oralara makina yetiştirebiliyoruz. Yangın hazırlığı yapılan çalışma, sıfır kilometre!”
Bugüne kadarki uygulama şu biçimdeydi: İşletmeler gördükleri eksiklikleri haziran ayı öncesi döner sermayeden karşılayabiliyordu. İşletme müdürü, harcama yetkili olarak kelam sahibiydi. Artık “Özel bütçeden harcama yapın” deniyor. Yetki artık bölge müdürlerinde. Müdürler de tasarruf önlemleri kapsamında işletmelere müsaade vermiyor.
Geçen yıl iki dozer ve iki greyder kiralayıp tüm yol ve şeritleri yangına hazır hale getiren işletme bugün tedbir alamadı.
Üç dozeri ve bir treyleri olan işletme, iki treyler daha kiralayamadığı için yangına birinci anda bir dozer nakledebiliyor.
Bakan Yumaklı’ya soruyorum
Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı’ya soruyorum.
-2025’te yanmaz kıyafetler ne vakit dağıtıldı?
-Son 2 yılda ne kadar sıklık bakımı yapıldı?
-2025 yılında ne kadar yangın emniyet yolu, emniyet şeridi ve orman yol tamir bakımı yapıldı?
-2024’e kadar yangınlarla çaba, emniyet şeridi ve yolların paklığı için kaç tane dozer, treyler ve greyder alındı ve kiralandı? 2025 yılında bu sayı kaçtır?
