Depresyon , tükenmişlik, tahlilsiz görünen hayat sıkıntıları… Birinin problemlerini dinleyecek birini hatta aile içinde bile bulmak giderek zorlaşıyor ve bu durumda psikoterapistlere çok iş düşüyor.
YAPAY ZEKA DÜZENEKLERİYLE DENETİM EDİLEN CHATBOT’LAR BU ÜZERE DURUMLARDA İŞE YARAYABİLİR Mİ?
Erlangen-Nürnberg Üniversitesi Klinik Psikoloji ve Psikoterapi Profesörü Johanna Lehner, bunun bilhassa gençler için bir dereceye kadar yararlı olabileceğini söylüyor.
Öncelikle bu stil portallara erişimin kolay olması, onların en azından bu halde yardım aramaya karar vermelerinin çok daha kolay olacağı manasına geliyor. Bu nedenle, Profesör Lehner bunun “psikoterapiye gitmeye direnç gösteren, ya akıl hastası olarak ‘etiketlenme’ korkusu yaşayan ya da kimi şeyler hakkında konuşmaktan utanan şahıslar için” bir tahlil olduğuna inanıyor.
BELİRSİZ MESELELER İÇİN TAVSİYELER
Ancak tıpkı vakitte uyarıyor: Yapay zeka modülleri, davranış terapisi ve bilhassa psikanaliz kelam konusu olduğunda bile profesyonel yardımdan uzaktır.
ChatGPT platformunda yapılan küçük bir deney, muhtemel klinik depresyon durumunda bunu açıkça gösterdi. Kullanıcı yalnızca “hiçbir şeyin onu memnun etmediğinden” ve “bütün gün yatakta yatmayı tercih ettiğinden” yakınıyorsa, lakin birebir vakitte “uyuyamıyorum” diyorsa, bilgisayar ona yalnızca pak havada yürüyüşe çıkmanın yahut menüyü değiştirmenin yeterli bir fikir olabileceğine dair “akıllıca” bir tavsiyede bulunuyor.
Ancak kullanıcı, tıbbi terminolojideki depresyon belirtilerinin neredeyse tamamını (yorgunluk, sonluluk, halsizlik, uyku bozuklukları, iştahsızlık…) bilgisayara gönderdiğinde, bilgisayarda bir “tık” sesi duyulacak ve belirtiler tanınacaktır.
Ve o vakit bile yanıt şu olacaktır: “Doğru takviyesi almak için bu mevzuyu bir doktor veya terapistle konuşmak yeterli bir fikir olabilir.”
Öte yandan tecrübeli bir terapist bu semptomların birinci işaretlerini bile çabucak tanıyabilir.
UZMANLARIN YERİNİ ALABİLİR Mİ?
Bilim insanları çift terapisi konusunda küçük bir test gerçekleştirdiler. Çiftlerin, sordukları sorulardan birinin yanıtının bir psikoterapist tarafından mı yoksa yapay zeka tarafından mı yazıldığını değerlendirmeleri gerekiyordu.
Cevaplar 13 terapist ve onların karşısındaki ChatGPT tarafından yazıldı. Sorular ve karşılıklar 830 deney iştirakçisi tarafından derecelendirildi ve şaşırtan bir sonuç ortaya çıktı. Yani ChatGPT’nin terapistlere nazaran daha net, daha spesifik tavsiyelerde bulunduğu değerlendirildi.
Profesör Lehner’e nazaran bu, yapay zekanın psikoterapide tesirli olduğunun ispatı değil.
Freiburg Üniversitesi Tıp Sosyolojisi Bölüm Başkanı Lasse Zander de bu deneyde net bir ispat görmüyor: “Çift terapisi katiyen psikoterapi değildir. “Terapi, ruhsal hastalıkların semptomlarını azaltmayı amaçlıyor” diye hatırlatıyor profesör.
Çift terapisi çoğunlukla, çiftlerin açıkça problemli ilgileriyle ilgili danışmanlık almalarına dayanır ve “yapay zeka” bu noktada bir dereceye kadar yardımcı olabilir.
Profesör Zander, zihinsel bozukluklar kelam konusu olduğunda yapay zekaya büsbütün karşı da değil: “Çok büyük avantajları var: Kaynak tüketmiyor, 7/24 erişilebilir durumda ve herkes nispeten anonim bir formda onunla bağlantı kurabiliyor, bu da damgalanmaktan korkan beşerler için yararlı.”
Çünkü onun tecrübesine nazaran, “zihinsel rahatsızlığı olan birçok insan, fiyatsız yardım alsa bile psikoterapiste gitmiyor.”
Ancak o, bilgisayarı sırf “gerçek” terapiye yardımcı bir araç olarak görüyor. Davranış terapisinde idmana benzeyebilir, psikanalizde ise gece gündüz hazır bulunabilen bir tıp ikame olabilir.
