Kamu İhale Kurumu, 2024 yılına ait Kamu Alımları Raporu’nu açıkladı. Kelam konusu rapora nazaran, geçtiğimiz yıl toplamda 130 bin 345 ihale yapıldı. Yapılan ihalelerin 20 bin 434’ü daha sonra iptal edilirken imzalanan kontratların toplam bedeli 2 trilyon 196 milyar TL olarak gerçekleşti.
2024 yılında 4734 sayılı Kanun kapsamında yapılan ihalelerin yüzde 44,18’inin mal alımı, yüzde 22,29’unun imal işi, yüzde 33,35’inin hizmet alımı ve yüzde 0,19’unun danışmanlık hizmet alımına ilişkin olduğu bildirildi.
770 MİLYARLIK İHALENİN 729 MİLYAR LİRASI 21/B YÖNTEMİYLE!
Söz konusu ihalelerin adet olarak yüzde 78,28‘i kanunda belirtilen ihale yolları kapsamında düzenlendi. Yüzde 21,72’si ise istisna kapsamında yapıldı. Fiyat olarak bakıldığında ise, ihalelerin yüzde 55,16’sı açık ihale adabı, yüzde 43,79’u pazarlık yordamı ve yüzde 1,05’i ise aşikâr istekliler ortasında ihale tarzı olarak düzenlendi.
Yine fiyat olarak bakıldığında pazarlık yöntemi ile yapılan ihalelerin toplam fiyatının yüzde 94,59’u 21/b kapsamında yapıldığı fark edilirken pazarlık yöntemi ile yapılan 770 milyarlık liralık ihalenin 729 milyar lirası 21/b yöntemi ile düzenlendi. Kelam konusu ihalelerin 678 milyar lirası üretim ihalesi olduğu kaydedildi.
CUMHURBAŞKANLIĞI AÇIK ADAP TERCİH ETMEDİ
Devlet kurumları ortasında Cumhurbaşkanlığı’nın yaptığı alımlar dikkatleri çekerken Cumhurbaşkanlığı 2024 yılında toplam 5 milyar 264 milyon liralık 2035 ihale düzenledi. Cumhurbaşkanlığı, maliyeti büyük ihalelerde “istisna” metodunu kullanmayı tercih etti.
Cumhurbaşkanlığı tarafından istisna usulüyle yapılan 65 ihalenin bedeli 4 milyar 652 milyon liraya ulaşırken Cumhurbaşkanlığı, bin 902 direkt temin yoluyla yaptığı alımlarda 221 milyon TL harcadı. Kanun kapsamında yapılan 68 ihalenin bedeli ise 391 milyon TL olarak gerçekleşti.
İHALE KANUNU 180 SEFER DEĞİŞTİ
Kamuda mal/hizmet alımlarında şeffaflığı artırmak gayesiyle 2003 yılında yürürlüğe giren Kamu İhaleleri Kanunu, 180’den fazla sefer değiştirildi. Kelam konusu kanunda, temel usul olarak söz edilen açık ihalelerin oranı yıllar içinde yüzde 60’lara kadar düşerken istisna hususları alfabenin tüm harflerini aşan sayıda genişletildi.
Kamu İhale Kanunu’nun 18. unsuru, kamunun yapacağı mal, hizmet ve üretim ihalelerinde uygulanacak üç formül gösteriyor: Açık ihale, Aşikâr İstekliler Ortasında ihale ve Pazarlık Usulü… Kanunun beşinci hususuna nazaran açık ihale ve muhakkak istekliler ortasında ihaleler asıl prosedür olarak belirlenmiş durumda. Pazarlık yolu ise sırf kanunda belirtilen özel hallerde kullanılabiliyor.
KAPALI KAPILAR ARKASINDA YAPILIYOR
AKP iktidarı, son yıllarda bilhassa büyük imal ihalelerinde, rekabete imkan tanıyan açık yordam yerine, 21/b pazarlık metodunu tercih ediyor. Yasanın harikulâde haller için belirlediği pazarlık adabında, ihale ilanı yayınlama zaruriliği bulunmazken yönetim, istediği firmalara özel davet göndererek, kapalı kapılar ardında ihale sürecini bitirebiliyor.
