Rekabet Kurulu’nun dizi sinema bölümünü soruşturması menajerlik şirketlerindeki skandalları gündeme taşıdı. Bölümde yer alan kimi menajerlerin birtakım oyunculara baskı ve ayrımcılık yaptığı, kendi oyuncularını kayırdığı, kabul etmeyenleri ise daldan dışladığı öne sürüldü. Serenay Sarıkaya üzere birçok ünlünün menajeri Ayşe Barım’ın kesimde monopolleşmeye neden olduğu argümanları gündeme gelirken ünlü menajer hakkında soruşturma başlatılmıştı.
Ayşe Barım’ın ünlü bir eşcinsel erkek müzikçinin ünlü bir bayan oyuncu ile bağlantı yaşıyormuş üzere göstermek suretiyle müzikçinin iş adamı sevgilisinden 5 milyon dolar aldığı ileri sürülmüştü.
Ortaya atılan bu argümanların akabinde birçok ünlü oyuncu açıklama yaptı. X hesabından uzun bir açıklama yapan Elçin Sangu, dizi-film dalında yaşananları tek tek anlattı. Ünlü oyuncu şu tabirleri kullandı:
“KONUNUN ÖZÜNÜ BOZMAK İSTEMİYORUM”
“Ne bu işi sulandıran magazinciler işini hakikat yapanları da tenzih ederek), ne derinlemesine araştırma yapmadan yorum yapan gazeteciler (ciddi haberci diye düşündüklerimiz), ne de duruma uygun olmayan açıklamalar yapan bir birçoklarını çok sevdiğim sevgili meslektaşlarım üzere bahsin özünü bozmak istemiyorum. Bu yüzden biraz sonra paylaşacağım floodu hazırladım.
“KÖLELİK SÖZLEŞMESİ”
Oyuncu olma hayaliyle yola çıkan pek çok kişi, sistemin dayattığı ağır kurallar altında “kölelik sözleşmesi” olarak tanımlanabilecek mutabakatlarla mesleklerine adım atıyor. Bu mukaveleler, sanatkarın tüm haklarını ajanslara yahut üretimcilere devretmesine neden olurken, yaratıcı özgürlüklerini ve ekonomik haklarını kısıtlıyor. Bu durum, kesimde kurumsallık eksikliğinin ve sistemin çarpıklığının en somut örneklerinden biridir.
“HUKUKİ AÇIDAN ÖNEMLİ BOŞLUKLAR BULUNUYOR”
Oyuncuların bölümde yaşadığı hak ihlalleri nedeniyle açılan davalar, kesimin ne kadar gri bir tabanda faaliyet gösterdiğini gözler önüne seriyor. Bilhassa menajerlik kontratlarında tüzel açıdan önemli boşluklar bulunuyor. Oyuncular, sık sık uzun vadeli, ağır yaptırımlar içeren ve sektörel güç dengesizliğini pekiştiren unsurlarla karşı karşıya kalıyor. Davalar, bu adaletsizlikleri bir nebze görünür kılarken, kesimin temelindeki yapısal sıkıntıları çözmek için kâfi olmuyor.
“ŞEFFAFLIK VE DÜRÜSTLÜK EKSİKLİĞİ”
Menajerlik sistemindeki sanatkarların şahsî markaları, büyük ölçüde PR çalışmaları üzerinden şekilleniyor. Lakin bu süreçte gerçek yetenekler ve muvaffakiyetler yerine palavra yanlış anlatılar öne çıkıyor. Oyuncuların gazetecilerle yaptığı garip ve dikkat çekmekten diğer maksadı olmayan paylaşımlar, bölümde şeffaflık ve dürüstlük eksikliğini daha da artırıyor.
“BİREYSEL ALAKALARIN AĞIR BASTIĞI BİR PAZAR”
PR faaliyetlerinin bir yandan sanatkarların mesleklerine katkı sağlaması beklenirken, öte yandan dalın güvenilirliğini zedeleyen bir araç haline gelmesi, kurumsallaşamama sorununu derinleştiriyor.
Türkiye’de menajerlik sistemi, kurumsal bir yapıya değil, kişisel bağların ağır bastığı bir pazar mantığına dayanıyor. Menajerlerin, oyuncuların mesleklerini profesyonel bir biçimde yönlendirmek yerine, kesimde simsarlık yaparak kısa vadeli çıkarlara odaklandığı bir sistem hâkim. Bu durum, kaliteli projelerin yetersiz oyunculara teslim edilmesine ve daldaki genel kalitenin düşmesine neden oluyor.
“AHBAP-ÇAVUŞ İLİŞKİLERİ”
Sektördeki çarpıklıklar, yetenekli bireylerin sisteme girişini de zorlaştırıyor. Ahbap-çavuş ilgileri, yeni oyuncuların kesimde varlık göstermesini engellerken, başarılı projeler hak eden oyuncular yerine “bağlantıları güçlü” bireylere teslim ediliyor. Bu durum, yetenekli oyuncuların mesleklerinde ilerleme sağlayamamasına ve kesimdeki adaletsizlik algısının derinleşmesine yol açıyor.
“BİR DÖNÜŞÜME MUHTAÇLIK DUYUYOR”
Tüm bu problemlerin üstesinden gelmek için dalın kurumsal bir yapıya kavuşturulması gerekiyor. Bunun için:
•Menajerlik sisteminin profesyonelleştirilmesi ve türel çerçeveye oturtulması,
•PR çalışmalarının daha şeffaf ve yeteneğe dayalı bir şekilde yapılması,
•Proje seçimlerinde nitelik ve yeteneklerin ön planda tutulması,
•Oyuncuların haklarının korunması için bağımsız bir kontrol sistemi oluşturulması kural.
Türkiye’de oyunculuk kesimi, dünya standartlarına ulaşmak istiyorsa, kurumsallaşmayı ve adaleti merkeze alan bir dönüşüme muhtaçlık duyuyor. Bu dönüşüm, sadece sanatkarların değil, kesimin tüm bileşenlerinin daha sağlıklı bir yerde çalışmasını sağlayacaktır.
