Otomobillerde ÖTV’ye yapılan artırımlardan sonra Ekonomim muharriri Okan Altan’ın “Elveda yüzde 10” başlıklı yazıda dikkat çeken tabirler kullandı.
Altan’ın yazısının bir kısmı şöyle:
“AB’nin 2035’te içten yanmalı motorlu araçları yasaklama planı, demokratik meşruiyetten mahrum ve toplumsal gerçekliklerden kopuk bir “duyuru” olarak başlamıştı. Lakin uygulamada tüketici talebindeki sakinlik, altyapı yetersizlikleri ve Çin rekabeti üzere önemli sıkıntılarla karşılaşınca, AB Komitesi artık kamuoyu istişaresi ve e-yakıt istisnası üzere taktiksel adımlarla bu krizi yönetmeye çalışıyor.
Baştan inşa edilmeyen dönüşümler, meşruiyet ve uygulanabilirlik krizleriyle yüzleşirler… Bizdeki ÖTV sistemsizliği gibi…
Tam elektrikli araçlara yönelik ÖTV oranlarında yapılan son değişiklik, sadece fiyat etiketlerini değil, pazarın istikametini de yine şekillendirebilir. 24 Temmuz 2025 prestijiyle yürürlüğe giren yeni düzenleme, bilhassa e-motor gücü 160 kW’ın altında olan ve fiyatı 1.450.000 TL’yi aşmayan araçlar için uygulanan %10’luk düşük vergi oranını ortadan kaldırarak, bu segmentteki ÖTV’yi %25’e çıkardı. Birinci bakışta teknik bir düzenleme üzere görünse de; bu değişiklik, piyasa üzerindeki tesiri, kısa ve orta vadede çok daha katmanlı sonuçlara gebe…
Yapılan güncelleme ile eski sistemin matrah bazlı üçlü yapısı, hem vergi oranları hem de eşik pahaları bakımından üste taşındı. 160 kW üstü modellerde de artış 15 puanla %75’e kadar çıktı. Böylelikle, vergi avantajıyla geniş kitlelere ulaşabilen giriş düzeyi BEV modelleri için önemli bir maliyet artışı gündeme geldi.
Bu artışın satışları nasıl etkileyeceğiyle ilgili iki farklı senaryo öngürülüyor…
İlk senaryoda, vergi artışı ekonomik seçenekler arayan tüketici davranışlarını direkt etkileyecek bir eşik değişimi yaratıyor. Yaklaşık 1.5 milyon TL’lik bir araçta oluşacak 200-250 bin TL’lik fark, daha evvel “ulaşılabilir” görülen modelleri erişim dışına taşıyabilir. Bilhassa pazarın genişlemesinde başrolün sahibi bu segmentteki alıcı kitlesinin kararlarını ertelemesi ya da büsbütün vazgeçmesi olası…
İkinci ve daha az tartışılan tesir, düzenlemenin pazar kompozisyonunu yine şekillendirmeye dönük olduğu istikametinde. Matrah limiti 1.650.000 TL olarak belirlenerek, kimi yerli üretimlerin temel versiyonları için %25’lik dilim, bir müdafaa üzere görünse de; ithallerin büyük bir kısmı daha yüksek dilimlere kayarak önemli fiyat dezavantajı yaşadı. Bu durum, iç pazarın ithalata karşı kısmen korunduğu ve yerli üretimin teşvik edildiği bir stratejik tekrar yapılandırma olarak da okunabilir.
