Merhaba değerli okuyucularım, sizlerde soru, teklif ve görüşlerinizi [email protected] mail adresime iletebilirsiniz.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Temmuz 2025 tarihli Çalışma Hayatı İstatistikleri Aylık e-Bülteni ile Türkiye’nin çalışma hayatına ait en yeni datalarını açıkladı. Sayılar sırf birer sayı değil; istihdamın yapısından toplumsal güvenlik sistemine, sendikal örgütlenmeden toplu pazarlık süreçlerine kadar geniş bir fotoğrafı gözler önüne seriyor.
İşgücü Tablosu: Resmi İşsizlik Oranı mı, Gerçek Hayat mı?
TÜİK’in Mayıs 2025 datalarına nazaran, 15 yaş ve üzeri nüfusta iş gücüne katılma oranı %53,5, istihdam oranı %49, işsizlik oranı ise %8,4 olarak belirlendi. Genç işsizlik oranı %15,4 düzeyinde. Türkiye genelinde istihdam edilen kişi sayısı 32 milyon 519 bin, işsiz sayısı 2 milyon 972 bin, toplam iş gücü ise 35 milyon 491 bin olarak kaydedildi.
Atıl işgücü oranı %31,0 üzere yüksek bir düzeyde. Yani her üç bireyden biri ya işsiz ya eksik müddet çalışıyor ya da iş aramaktan vazgeçmiş durumda. Haftalık ortalama fiili çalışma müddeti erkeklerde 44,6 saat, bayanlarda 38,8 saat, genel ortalamada ise 42,7 saat oldu. Bu tablo, resmi işsizlik oranının tek başına iş bulma zorluğunu anlamak için kâfi olmadığını gösteriyor.
Asgari Fiyat: Artış Var Lakin Cebin Kıssası Farklı
1 Temmuz 2025 prestijiyle brüt taban fiyat 26.005,50 TL, net taban fiyat 22.104,67 TL, patrona maliyeti ise 30.621,43 TL olarak belirlendi. Kıdem tazminatı tavanı ise 53.919,68 TL oldu.
2002-2025 yılları ortasında net taban fiyat ve devir sonu enflasyon oranlarının karşılaştırmasına bakıldığında, birtakım yıllarda minimum fiyat artışının enflasyonun gerisinde kaldığı görülüyor. Yani kâğıt üzerinde “artış” olsa da mutfakta, pazarda ve faturaların altında bu artış birden fazla vakit hissedilmiyor.
Sosyal Güvenlik: İstikrar Kırılgan
Nisan 2025 prestijiyle toplumsal sigorta kapsamındaki toplam nüfus 77 milyon 40 bin 403 kişi. Kapsam dışı nüfus oranı %10,07, kapsam içindeki nüfus oranı %89,93 oldu.
Aktif sigortalı sayısı 25 milyon 740 bin 955, pasif sigortalı sayısı ise 16 milyon 878 bin 889 kişi olarak açıklandı. Böylelikle aktif/pasif oranı 1,60 düzeyinde gerçekleşti. Yani bir emekliyi sırf 1,6 çalışan finanse ediyor. Sağlıklı bir toplumsal güvenlik sistemi için bu oranın 4’e yakın olması gerekirken, mevcut tablo uzun vadede önemli bir sürdürülebilirlik sorunu işaret ediyor.
İŞKUR Bilgileri: Açık İş Var, Yerleştirme Sınırlı
Haziran 2025’te açık iş sayısı 208 bin 139, işe yerleştirme sayısı 145 bin 900 oldu. Kayıtlı işsiz sayısı ise 2 milyon 185 bin 273.
Kayıtlı işsizlerin cinsiyet dağılımında bayanlar %50,71, erkekler %49,29 hisseye sahip. İşe yerleştirme oranında ise erkeklerin hissesi %60,67, bayanların hissesi %39,33. Bu oran, bayanların istihdama erişimde hâlâ dezavantajlı bir pozisyonda olduğunu ortaya koyuyor. Ayrıyeten İŞKUR’a kayıtlı her 15 işsizden sadece birinin bu kurum aracılığıyla iş bulabilmesi, etkin istihdam siyasetlerinin aktifliği konusunda tartışma yaratıyor.
Sendikal Görünüm: Kamu-Özel Makası
Ocak 2025 bilgilerine nazaran, toplam emekçi sayısı 16 milyon 864 bin 733, sendikalı emekçi sayısı 2 milyon 524 bin 547. Sendikalaşma oranı %14,97.
Kamu kesiminde sendikalaşma oranı %76,63 iken, özel bölümde sırf %7,15. Bu devasa fark, toplu pazarlık ve hak arama düzeneklerinin özel kesimde kâğıt üzerinde kaldığını gösteriyor. En fazla üye sayısına sahip işkolları genel işler, metal ve ticaret-büro-eğitim ve hoş sanatlar olurken, en az üyelik oranı basın-yayın ve gazetecilik işkolunda kaydedildi.
Kamu Görevlilerinde Sendikalaşma: Yüksek Oran, Farklı Dinamikler
Temmuz 2025 prestijiyle kamu vazifelilerinin sayısı 3 milyon 16 bin 495, sendikalı kamu vazifelisi sayısı 2 milyon 319 bin 157 oldu. Sendikalaşma oranı %69,28 olarak belirlendi.
Hizmet kolları ortasında en yüksek sendikalaşma oranı %96,15 ile diyanet ve vakıf hizmetleri kolunda, en düşük oran ise kültür ve sanat hizmetleri kolunda görüldü. Bu yüksek oran, kamu çalışanlarının toplu kontrat süreçlerinde özel kesim çalışanlarına kıyasla çok daha güçlü bir pozisyonda olduğunu gösteriyor.
Toplu İş Mukaveleleri ve Grevler: Sonlu Uğraş Alanı
2025’te olumlu sonuçlanan yetki tespit sayısı 1.111, imzalanan toplu iş mukavelesi sayısı 1.713, yürürlükte olan mukavele sayısı ise 4.977 oldu.
Grev istatistiklerine bakıldığında, yıl içinde 34 grev gerçekleşti. Bunların 31’i özel kesimde, 3’ü kamu bölümünde yapıldı. Grevlerin azlığı, bir yandan müzakere süreçlerinin sonuç verdiğini gösterebilirken, öteki yandan grev hakkının fiilen sonlu kullanıldığına işaret ediyor olabilir.
Rakamlar Değişiyor, Kıssa Tıpkı Kalıyor
Temmuz 2025 dataları gösteriyor ki Türkiye’de iş gücü piyasası sayısal olarak büyüyor lakin bu büyüme nitelikli ve garantili istihdamla desteklenmiyor. Taban fiyattaki artışlar, yüksek enflasyon karşısında süratle eriyor. Toplumsal güvenlik sistemi, düşük aktif/pasif oranı nedeniyle demografik baskı altında. Özel bölümde sendikal haklar zayıf, bayan istihdamı ise hâlâ art planda.
Eğer bu tabloyu değiştirmek istiyorsak, sadece maaş artışlarıyla yetinmek mümkün değil. Üretken istihdam yaratacak yatırımlar, kayıt dışılığı azaltacak kontroller, sendikal özgürlükleri güçlendirecek yasal düzenlemeler ve bayan istihdamını teşvik eden siyasetler koşul. Aksi takdirde, bültenlerdeki sayılar her yıl değişse de kıssa değişmeyecektir.
