Google, geçtiğimiz yılın Ağustos ayında ‘algoritma güncellemesi’ ismi altında çok büyük ve kapsamlı bir sansür programı uygulamaya koydu. Yaklaşık 6 aydır, çok kısa periyotlu düzelmeler dışında, bağımsız medyanın haberlerinin okurla buluşması çok büyük oranda engelleniyor.
Aralarında Halk TV’nin de olduğu çok sayıda haber platformunun haberleri sözün tam manasıyla okurdan kaçırılıyor. “Google Keşfet” ya da “Google Haberler” üzere vitrin olarak tanımlanan havuzlar, başta halktv.com.tr olmak üzere birçok yayıncıya kapalı.
Bu süreçte yayıncılar okur trafiklerini yüzde 90’a varan oranda kaybetti. Okur trafiğine bağlı olarak gelirlerde de büyük kayıplar yaşandı. Ve tüm davetlere karşın Google bu açık karartmanın nedenini açıklamadı, sorunun tahlili için kurulan temaslar karşılıksız kaldı.
KÜRESEL İNHİSAR GOOGLE’IN ÇELİŞKİSİ
Yaptığı güncellemelerde neyi değiştirdiğini, neyi baz aldığını katiyen açıklamayan, sorularımıza cevap vermeyen Google’ın, resmi duyuruları ile uygulamaları ortasındaki açık çelişki, söyledikleri ile uygulamalarındaki tutarsızlıklar ise başka bir sorun.
Google siyaset ihlallerine karşı verilen cezaları münasebet gösterse de Halk TV’ye şimdiye dek verilmiş ve bildirilmiş açık bir ceza da yok.
TOPLUM MÜHENDİSLİĞİ, SİYASET DİZAYNI
Haber platformlarının okura ulaşmak için neredeyse tek kanalı olan, global inhisar Google, yaptığı seçimlerle toplumun haber alma hakkını da gasp ediyor. Zira okura hangi haberin ulaşacağına, hangi haberin sansürleneceğine tek tuşla o karar veriyor. Türkiye’de gündemi de, siyasetin nabzını da bu gücüyle elinde tutuyor.
İKTİDARDAN GOOGLE’A KARŞI ADIM YOK
Bu süreçte bahis, Google’ın Türkiye’deki faaliyetlerini yöneten ve denetleyen Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’na sıkça soruldu.. Bakan Uraloğlu sorulara tatmin edici bir karşılık vermedi, “Kabul edilemez” demekle yetindi lakin bu açık sansüre ve haksız rekabete karşı ne yapılacağını açıklamadı.
Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu Milliyet’in sorusuna şu cevabı verdi:
“Bu mevzuyu formülize etmek lazım. Biz de Google’a sorduğumuzda bu manada bir süreç yapmadıklarını söylüyorlar. Lakin hani çok da o denli görünmüyor. Gerekli ceza uygulandı, biz de takipçisi olacağız. Türkiye’de bu manada şayet medya kuruluşları bir tüzel süreç başlatırsa, biz de onlara takviye veririz diye düşünüyorum.”
Uraloğlu’nun geçtiğimiz hafta da tekrar misal bir soruya şu cevabı vermişti:
HUKUK UĞRAŞINA BAŞLIYORUZ
Aylardır Google sansürüyle çaba eden Halk TV olarak bu haksız rekabete, açık sansüre karşı hukukî gayret hakkımızı kullanma kararı aldık.
Google idaresi ile irtibat ve hükümetten kontrol vazifesini yerine getirmesini bekleyerek geçen aylarda hiçbir adım atılmadığını gördük. Bundan sonrasına ait sinyaller de bir değişim olacağını göstermiyor.
Türkiye’de haber yayıncıları ortasında açık bir haksız rekabet yaratan, gündem mühendisliği yapan Google’a karşı yasal süreci başlatıyoruz. Analitik bilgilerinde de açıkça görülebilen sansürle ilgili en son kararı Türk adaleti verecek.
HALK TV YALNIZ DEĞİL
Dünyanın birçok ülkesinde Google sansürü, adil rekabete müdahale siyasetleri onlarca defa yargının konusu oldu. En son Güney Afrika Cumhuriyeti “yetkinliğini berbata kullandığı” gerekçesiyle Google hakkında soruşturma başlattı. Soruşturmada, internet sitelerinin gösterimi ve trafiğin dağıtılması konusunda dünyada monopol olan şirketin global medya kuruluşlarını öne çıkardığı, lokal lisanda yayın yapan haber sitelerini ise geri plana attığı tespit edildi.
Güney Afrika Rekabet Komitesi, ‘Google 3 ila 5 yıl boyunca lokal haber kuruluşlarına 16 ila 27 milyon dolar ödemeli’ dedi. Başka teknoloji şirketlerine de cironun yüzde 5 ila 10’u kadar vergi talep etti
Google’a mahallî medyada reklam ziyanına neden olduğu için bir çok ülke tarafından dava açıldı ve para cezasına çarptırıldı. Bu davalardan kimileri şöyle:
– Şubat 2024’te Google’a ortalarında Axel Springer ve Schibsted’in de bulunduğu 32 medya kümesi, haksız rekabet ile gelirlerinin düştüğü gerekçesiyle 2.1 milyar euro’luk dava açıldı.
– İspanya’daki 83 medya şirketini temsil eden The Information Media Association (AMI), reklam pazarında haksız rekabete yol açtığını münasebet göstererek Facebook’un çatı şirketi Meta’ya karşı 550 milyon euroluk dava açtı. AMI, Meta’nın sahip olduğu Facebook, Instagram ve WhatsApp toplumsal medya platformları aracılığıyla kullanıcıların ferdî bilgilerini sistematik olarak topladığını, haksız avantaj elde ettiğini belirtti.
– Fransa Rekabet Kurumu, Mart 2024’te Google’a, içeriklerini kullandığı Fransız yayıncılara kâfi fiyat vermediği için 250 milyon euro ceza kesti.
– 5 Ocak 2025 Google, Çevrimiçi Haberler Yasası’ndan muaf tutulmak emeliyle, Kanada Gazetecilik Kolektifi aracılığıyla medya kuruluşlarına ödeme yapmayı kabul etti. Şirket, kâr maksadı gütmeyen Kanada Gazetecilik Kolektifi’ne 100 milyon Kanada dolar aktardı.
