Ekonomik kriz Memleketler arası Para Fonu’nun (IMF) yayımladığı raporda da yer aldı.
IMF’in 2024 sayılarını baz alarak hazırladığı dünyanın 30 büyük iktisadına ait “Küresel İktisat: Kalıcı Belirsizlik Ortamında Zayıf direnç” isimli raporunda Türkiye iktisadına dair dikkate kıymet saptamalar yer aldı.
Raporda, Türkiye’nin 2025-2030 periyodunda her sene GSYH’nin yaklaşık yüzde 15’i kadar dış borç geri ödemesi yapacağı anımsatıldı ve bu ödemeler yüzünden finansman muhtaçlığının yüksek kalacağı vurgulandı.
IMF Türkiye’nin iktisat siyasetine ait şu tekliflerde bulundu:
- “Fon, Türkiye’nin dış ekonomik kırılganlıklarını azaltması için şu adımları önerdi:
- Para siyasetinde sıkı duruş ve enflasyonla çabada kararlılık.
- Mali disiplin ve kamu harcamalarının denetimi.
- Ticaretin önündeki pürüzlerin kaldırılması ve ihracata dayalı büyüme modeli.
- Yatırım ortamını güzelleştirecek türel teminat ve rekabet ıslahatları.”
- Rezerv birikimini güçlendirecek, şoklara karşı dayanıklılığı artıracak stratejiler.”
İYİLEŞME YAPISAL DEĞİL, ÖZEL DAL TASARRUFUNDAN
IMF raporunda, cari açık, güç fiyatlarındaki düşüş, altın ithalatındaki azalma ve turizm gelirlerindeki artış sayesinde 2024’te GSYH’nin %0,8’ine gerilediği tabir edildi. 2023’te yüzde 3,5 olan bu oranın 0,8’e inmesi son yılların en süratli iyileşmelerinden biri olarak kayda geçti.
Fakat IMF raporunda bu güzelleşmenin yapısal bir yatırım artışından değil, özel kesimin tasarruflarını artırmasından kaynaklandığına tabir edildi.
REZERV UYARISI
Rezervlere ait de Türkiye’nin durumunun iç açıcı olmadığına dikkat çekildi. Türkiye’nin brüt milletlerarası rezervlerinin 2024 sonunda 155 milyar dolara yükseldiği fakat bu düzeyin hâlâ memleketler arası standartlara nazaran düşük olduğu belirtildi. IMF, rezerv yeterliliğini yüzde 72 olarak belirlemiş durumda. Türkiye ise bu ölçünün altında kalıyor.
Üstelik 2024 sonunda bu noktada olan rezervler 19 Mart 2025’te Ekrem İmamoğlu’nun gözaltına alınmasıyla başlayan krizde tabana hakikat çekilmişti. 7 hafta boyunca rezerv kaybı yaşanmıştı. IMF raporunda bu tipten ani kayıpların önüne geçilmesi için rezerv birikiminin fırsatçı bir formda artırılmasına işaret edildi.
IMF, 2024’te TÜFE bazlı gerçek efektif döviz kurunun %12,9, ÜFE bazlı kurun ise %12,7 paha kazandığını belirterek, TL’nin %5,2 çok kıymetli olduğuna işaret etti. Durum bu türlü olunca ihracatçıların rekabet gücünün zayıflayabileceği belirtildi.
Rapora nazaran net sermaye girişleri 2024’te GSYH’nin %1,7’si düzeyinde kalarak 2023’teki %4,5’lik düzeyin altında gerçekleşti. Portföy yatırımlarında hafif bir artış yaşandı lakin direkt yabancı yatırımlar sınırlı kaldı.
Türkiye’nin net milletlerarası yatırım durumu 2020-2024 ortasında ortalama GSYH’nin %-34,5’i düzeyinde gerçekleşti.
2023’te GSYH’nin %-27,5’i olan net memleketler arası yatırım konumu, 2024’te %5,2 güzelleşerek %-22,3’e yükseldi.
Fakat kısa vadeli dış borcun yüksekliği ve rezervlerin sonlu oluşu, dış şoklara karşı kırılganlığı sürdürüyor.
Raporda ayrıyeten IMF Türkiye’nin büyüme iddialarına diar de değişikliğe gitti.
IMF, Türkiye’nin 2025 yılı global büyüme iddiasını yüzde 3’e, 2026 için yüzde 3,1’e yükseltti.
