Çin’in DeepSeek’i, inanılmaz bir fiyata beklenmedik bir yenilik sunarak dünyayı şok etmesinin gerisinin ilaç bölümünde de bu yıkıcı ihtilal sessizce seyrediyor!
Çin’de yapılan bir deneyde , yeni ilaç Ivonescimab’ın, Amerikan kanser tedavisinde öncü olan Merck’in geliştirdiği ve 130 milyar dolardan fazla satış geliri elde eden gişe rekorları kıran ilaç Keytruda’yı geride bıraktığı görüldü .
Dünya Akciğer Kanseri Konferansı’nda yayınlanan klinik datalara nazaran, Akeso’nun yeni ilacıyla tedavi edilen hastaların tümörlerinin tekrar büyümesi 11,1 ay sürerken, Keytruda ile tedavi edilen hastaların tümörleri 5,8 ay kadar uzun sürdü.
Eylül ayının başlarında birkaç gün boyunca, Akeso’nun ABD ortağı olan Kaliforniya merkezli Summit Therapeutics’in payları, Refinitiv’in bilgilerine nazaran iki katından fazla artarak rekor düzeye ulaştı. Şirket, yeni ilacı Kuzey Amerika ve Avrupa’da ticarileştirme hakkını lisanslamıştı.
O vakitler, uzmanlar bunun Çinli ilaç şirketleri için bir dönüm noktası olduğunu söylese de, kesim dışında pek fark edilmedi. DeepSeek’in bu yılın başlarındaki muvaffakiyetlerinin akabinde her şey değişti ve bu muvaffakiyet, Çin’deki inovasyon ceplerine memleketler arası ilgiyi çekti ve global tesirleri de arttı.
Akeso CEO’su Michelle Xia, geçen ay BiotechTV ile yaptığı bir röportajda , “Çin biyoteknoloji sanayisinin global olarak değerli bir rol oynayacağına inanıyorum. Ve biz de giderek daha fazla katılacağız” dedi.
Akeso, CNN’e gönderdiği açıklamada, ilacının dünyanın en çok satan ilacı olan Keytruda’yı geride bırakmasının “inanılmaz heyecan verici bir an” olduğunu söyledi.
Açıklamada, “Akeso’nun yenilikçiliği, hastalık biyolojisi ve protein mühendisliği konusunda derin bir anlayışla yönlendirilirken, birebir vakitte Çin’deki süratli geliştirme müddetinden ve üst seviye yeteneklerin bolluğundan da yararlanıyor” denildi.
ÇİN BİYOTEKNOLOJİSİNİN YÜKSELİŞİ
Çin iktisadını açtığı 1980’lere kadar, ilaç firmalarının birden fazla devlete aitti. Geçtiğimiz 40 yılın birçoklarında, Çinli biyoteknoloji şirketleri çoğunlukla “ben de” ilaçları olarak bilinen mevcut ilaçları kopyalıyordu.
Ancak son 10 yılda, Batılı eserlerle direkt rekabet edebilecek daha gelişmiş ilaçlarla yenilik yapmaya başladılar. Ve eserlerini dünyanın geri kalanına ulaştırmak için Batılı ortaklarla milyarlarca dolarlık lisans mutabakatları imzaladılar.
AstraZeneca, kardiyovasküler ilaç geliştirmek için geçen yıl Çinli CSPC Pharmaceutical Group ile 1,92 milyar dolarlık bir mutabakat imzalarken, Merck ise deneysel bir zayıflama hapı için Çinli Hansoh Pharmaceutical ile 2 milyar dolarlık bir mutabakata imza attı.
AB Bernstein’da ilaç analisti olan Rebecca Liang, “İnsanlar biyoteknoloji sanayisinin Çin’de çok süratli büyüdüğünün farkındaydı, lakin çok azı bunu ABD’nin en âlâ yenilikçileri için gerçek bir tehdit olarak görüyordu,” dedi. “Şimdi tehdit gerçek oluyor, zira bir cins sıçrama olan bu yeni jenerasyon ilaçları görmeye başlıyorsunuz.”
HSBC Qianhai Securities tarafından bu ayın başlarında yayınlanan bir araştırma notuna nazaran, Çin tüm bölüm için bir inovasyon merkezi haline geliyor ve lisans mutabakatlarının sayısı 2017’de yalnızca 46’dan geçen yıl 200’ün üzerine çıktı. Toplam muahede fiyatı 2017’de yalnızca 4 milyar dolardı ve geçen yıl 57 milyar dolara çıktı.
Piyasa istihbarat şirketi Mergermarket’in sayılarına nazaran, Çinli firmaları ilgilendiren 50 milyon dolar ve üzeri bedelindeki büyük ilaç süreçleri 2024 yılında bir evvelki yıla nazaran yaklaşık %30 arttı.
Jefferies Sıhhat Araştırmaları Genel Müdürü Cui Cui, Çinli biyoteknoloji firmalarının araştırma kabiliyetlerinin ve geliştirme verimliliğinin, güçlü hükümet dayanağı, yabancı yatırım ve yerli yetenek zenginliği üzere faktörler sayesinde arttığını söyledi.
Cui CNN’e yaptığı açıklamada, “Geçmişte [Çin biyoteknolojisi] yalnızca taklitçi olarak algılanıyordu fakat gelecekte global ölçekte en düzgün ilaç şirketleriyle rekabet edebilirler” dedi.
Ancak Akeso’nun başarısı yurtdışında yankı uyandırırken, Çin’de patentli ilaçlarla birebir etken hususlara sahip lakin çok daha ucuz olan yerli üretim jenerik ilaçların kalitesi konusunda tartışmalar sürüyor.
Çin’de yerli üretim ilaçların geçmiş performansına duyulan güvensizlik derindir. Bu çeşit telaşlar geçen ay Çin jenerik ilaçlarının kuşkulu kalitesine ait argümanlar üzerine kamuoyunda infiale yol açtı ve bu da resmi bir soruşturmaya yol açtı.
Çin’in sıhhat düzenleyicisi daha sonra ilaçların güvenliğini savundu ve soruşturmanın kalite kaygılarının temelsiz olduğunu bulduğunu söyledi. Birkaç Pekin sakini geçen hafta CNN’e Akeso yahut yeni ilacıyla ilgili bilgi sahibi olmadıklarını ve tekrar de ithal ilaçları tercih ettiklerini söyledi.
“Dürüst olmak gerekirse, daha değerli ilacı seçme eğilimindeyim. Sonuçta, ödediğinizin karşılığını alıyorsunuz,” dedi Pekin sakini Gu Zhihao CNN’e.
ABD yatırımcıları ve düzenleyicileri daha evvel Çin’de toplanan klinik deney datalarının kalitesini sorguladı. Liang, ABD Besin ve İlaç Dairesi’nin (FDA) geçmişte ülkede geliştirilen ilaçları, deney kurulumunun “yeterince titiz olmaması” nedeniyle reddettiğini söyledi.
Jenerik olmayan Akeso’nun yeni ilacı, Çin’in ilaç düzenleyicisi tarafından kimi akciğer kanseri hastaları için onaylandı. Fakat ABD’de satılmasına daha yıllar var.
Cui’ye nazaran, bu yılın ilerleyen vakitlerinde global bir deneme üzerinde çalışılıyor ve bu, aktifliğini daha da kanıtlayabilir. Sonuç sağlam olursa, Çin’in son teknoloji ilaçları geliştirmede kaydettiği ilerlemenin daha fazla delili olacaktır.
