İstanbul merkez üssü Silivri açıkları olan 6.2’lik sarsıntıyla sarsıldı. Sarsıntının yıkıcı tesiri olmazken bilim dünyasını böldü. Zelzelenin beklenen büyük İstanbul ya da Marmara sarsıntısına tesir edip etmeyeceği konuşulurken uzman isimlerin bir kısmı zelzeleleri bitirdi, bir kısmı ise tetikledi dedi.
Depremin yaşandığı 23 Nisan’dan bu yana çok fazla zelzele senaryosu konuşulurken bir açıklamada Cumhurbaşkanlığı Lokal İdare ve Afet Politikaları Kurulu üyesi Prof. Dr. Cenk Yaltırak’tan geldi.
İSTANBUL ZELZELESİ HER YERİ FARKLI VURACAK
İTÜ’nün Marmara Etkin Fay Tehlike ve Risk Uygulama ve Araştırma Merkezi (MATAM) kurucuları ortasında da yer alan Prof. Dr. Cenk Yaltırak, T24’ten Cansu Çamlıbel’e konuştu.
6.2’lik zelzelenin büyük sarsıntısı etkileyip etkilemediğini anlamak için evvel artçıların bitmesi gerektiğini tabir eden Yaltırak, “Depremin çabucak ertesinde bu bahiste bir şey söylerseniz bilime dayanmayan yorumdur” dedi.
Beklenen büyük zelzelenin azamî 7.8 büyüklüğünde olacağını lisana getiren Prof. Dr. Yaltırak, “Bu bilimsel bir varsayım, felaket tellallığı değil. Daha büyüğü olmaz. Çok daha küçük de olmaz. Zelzele her yeri birebir ivmeyle vuracak ya da yıkacak üzere anlatmak yanlış” dedi.
23 Nisan’daki zelzelenin orta büyüklükte bir zelzele olduğunu ve yıkıcı olmadığını hatırlatan Yaltırak şöyle devam etti:
“İstanbul’daki tarihi binaların ne kadar yıkıldığı ne vakit yıkıldığı hakkında makaleler ve doktora tezleri var. Mesela Deniz Mazlum’un çok güzel bir kitabı var 1766 tamiratları hakkında. Bu fay mesela krip ediyorsa o vakit etmeyi unuttu da kitli mi kaldı? Marmara’da tarihi bilgiler büyük sarsıntılardan evvel yeri belirli olmayan orta büyüklükte sarsıntıların yaklaşık 10 yıl evvel başladığını, sayılarının 2 ila 8 ortasında değiştiğine dair kayıtlar var. Lakin bunlar karmaşık bir sistemde. Her segmentte karakteristik değil.”
SİLİVRİ ZELZELESİ BÜYÜK SARSINTISI ETKİLEDİ Mİ?
6.2’lik sarsıntının beklenen büyük sarsıntısı etkileyip etkilemediğine ait şöyle konuştu:
-Bizim asıl zelzelesi beklediğimiz ana faylara açılı bir sürü fay var. İşte bu faylardan birinde bu 6,2’lik Orta Marmara Sırtı Sarsıntısı oldu. Artık ona yakın kimi faylar var. O faylardaki hareketler de tekrar ana fayı etkiliyor. Lakin beklediğimiz büyük zelzelenin genel büyüklüğü etkiliyor mu? Hayır, etkilemiyor.
-Bu açıdan baktığımız vakit şunu rahatlıkla söyleyebiliyoruz ki bu faydaki gerilim boşalmış değil. Ben bunu daima bir kapı benzetmesiyle anlatıyorum. Kuzey Anadolu Fayı’nın Marmara segmentleri kapılardan oluşuyor, o kapılara yaslandıkça kapıların menteşeleri gıcırdıyor, çatlıyor, patlıyor. Lakin o kapının bir de kilidi var.
-Kilit dediğimiz fayın kırılmasını beklediğimiz yer.
-Ama bu durum için “Beklenen bir sarsıntısı öne aldı ya da erteledi” diyemeyiz. Bunu söylemek mümkün değil. Zira büyüklük diye bir şey var. Yani siz 20 litrelik bir kova suyun içinden bir çay kaşığı su eksilttiğiniz vakit hacimden çok büyük bir şey gitmiş olmuyor.
-Çay kaşığı yalnızca benzetme. Şayet bunun matematik karşılığını hesaplarsanız ana fayın bütününde olsa Mw 0.03 kadar moment düşer. 7,4 yerine 7,37’lik sarsıntı olsa sismik kayıtlarda bu fark görülemez dahi.
-Bu sarsıntının yıkıcı bir zelzeleye negatif yahut olumlu katkı yaptığını anlayabilmek için evvel bu artçı sarsıntıların bitmesi lazım. Hangi alana yayıldığını görmek lazım. Onların toplam gücüne bakmak lazım. Ve bu toplam gücün çevreyi nasıl değiştirdiğini görmek lazım.
Yani depremin sonraki günü bunu söyleyecek hiçbir data yok aslında teknik olarak. Bunu söylerseniz bilime dayanmayan bir yorum yapmış oluyorsunuz.”
ORAYI YIKARSA KİMSENİN HAYATTA KALMA BAHTI YOK
Prof. Dr. Cenk Yaltırak, Beykoz, Sarıyer, Beşiktaş, Şişli üzere ilçelerin tabanının sağlam olduğunu ve 7.8 büyüklüğünde sarsıntı meydana gelmesi durumunda büyük bir yıkım olmayacağını lisana getirdi.
Fatih’e, Zeytinburnu’na, Haliç’in kıyılarına, İstanbul’un vadilerine, Kağıthane’ye, Kasımpaşa’ya, Büyükçekmece’ye ve Küçükçekmece’nin daha çok etkileneceğini belirten Yaltırak, bu ilçelerdeki binalara öncelik verilmesi gerektiğini söyledi.
Prof. Dr. Yaltırak, beklenen depremde kendi evininde bulunduğu yeri işaret ederek şunları söyledi:
“Benim meskenim Maslak civarında. Zati benim bulunduğum yerdeki konutlar yıkılacaksa İstanbul’da kimsenin hayatta kalma bahtı yok.
Böyle bir depremi oluşturabilecek fay yahut bunu yaratacak birikim yahut tesir yok. Sarsıntı her yeri birebir ivmeyle vuracak ya da yıkacak üzere anlatmak yanlış.
En makus senaryo olan 7,8’de bile İstanbul’un sağlam tabanlarında 23 Nisan’da kıyıda hissedilen 0.2g ivmeyi fakat görüyoruz. Gidiliyor sağlam yerlerdeki binalar dönüştürülüyor ve böylelikle ulusal servet israf edilmiş oluyor. Zira o binaların çökme ihtimali yok. Tahminen hafif hasarla atlatacaklar. Tahminen güçlendirmeyle kurtarılacaklar.
Ama ne yapıyorsunuz? İşte geliyorsunuz Beykoz’u, Sarıyer’i, Beşiktaş’ı, Şişli’yi baştan aşağı yeni binalarla donatıyorsunuz. Hem fiyatları arttırıyorsunuz hem kiraları arttırıyorsunuz. Şehir yaşanmaz hale geliyor. Ortadaki uçurum artıyor.”
