ANKA İktisat Editörü Zülfikar Doğan’dan haftanın tahlili geldi. TÜİK’in, AKP iktidarı sürecinde en prestijsiz devrini yaşadığını belirten Doğan, “Neredeyse iktidar dışında kimse TÜİK bilgilerini ciddiye almıyor, inanmıyor.” dedi.
Nisan enflasyon datalarının de tartışma yarattığını söyleyen Doğan, “Yıllık yüzde 37,8 olarak açıklanan TÜFE’nin yıl sonunda orta noktası yüzde 24 olmak üzere yüzde 19-29 olan MB maksatları aralığında kalacağını lisana getiren Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’e karşılık farklı kurumların sayıları, beklenti anketleri bu gayenin çok üzerinde, yüzde 30-40 ortasında enflasyon beklentilerini içeriyor.” sözlerini kullandı.
“19 MART’TAN BU YANA MB REZERVLERİNDEKİ AZALMA 60 MİLYAR DOLARA YAKLAŞTI”
Doğan, yazısında şu ifadelere yer verdi:
“İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu odaklı 19 Mart operasyonlarının akabinde tüm göstergelerdeki süratli bozulma iktisada inancı daha da derinden sarsınca MB tarafından bir dizi yeni karar alındı. Döviz mevduatlarına uygulanan mecburî karşılık oranı 200 baz puan artırıldı. Martta yüzde 25’e düşürülen ihracatçıların döviz gelirlerini MB’ye satma mecburiliği yüzde 35’e yükseltildi. MB’nin TL mecburî karşılıklar için bankalara ödediği faiz yükseltildi.
Buna karşın MB döviz rezervlerindeki azalma, dövize talep durdurulamıyor. 2 Mayıs haftasında da MB net döviz rezervleri 2,2 milyar dolar, altın rezervleri yaklaşık 1 milyar dolar daha azaldı. 19 Mart’tan bu yana MB rezervlerindeki azalma 60 milyar dolara yaklaştı.
“DOLAR, TL KARŞISINDA PAHA KAZANMAYA DEVAM EDİYOR”
Şimdi eski Bakan Nureddin Nebati dönemini anımsatan yeni kararlarla dövize talep yavaşlatılmaya, kurlardaki yükseliş durdurulmaya çalışılsa da başarılı olunamıyor. Dolar tüm dünyada kıymet kaybederken, TL karşısında bedel kazanmaya devam ediyor.
Son kararlarla yürürlüğe giren hükmî kişi mevduatlarının yüzde 60’ının TL olması, her ay yüzde 0,3 artırılması zaruriliği, bankaları TL mevduat faizlerini artırmaya yöneltti. MB siyaset faizi nisanda yüzde 46’ya, gecelik repo faizi yüzde 49’a yükseltilmesine karşılık, bankaların TL mevduat faizi yüzde 50-55 seviyesine çıktı. Ferdi gereksinim ve ticari kredi faizi yüzde 70’e dayandı.
“RESMİ ENFLASYON, KREDİ FAİZİ FARKI İKİ KATINA ULAŞTI”
TÜİK’in yüzde 37,8 olarak açıkladığı yıllık enflasyona karşılık, MB faizi yüzde 49, kredi faizi yüzde 70 seviyesinde. Enflasyonla MB faizi ortasındaki makas 11 puana, enflasyonla ticari kredi faizi ortasındaki makas iki misline yükseldi. Faiz yükseldiği halde enflasyonda beklenen ve umulan düşüş sağlanamıyor. Üstelik artık resmi enflasyon, kredi faizi farkı iki katına ulaştı.
Yabancı bankalar, reyting kuruluşları ve finansal kurumlar Türkiye ile ilgili son değerlendirmelerinde yıl sonu enflasyon kestirimlerini yüzde 30’un üzerine çekerken, faiz indirimlerinin en erken yaz ortası ya da sonbaharda gündeme gelebileceğini öngörüyor. Bank of America (BofA) ekonomik tablonun süratle kötüleştiğini, siyasi operasyonlar sonrası programın iki yıllık kazanımlarının yok olduğunu gündeme getirerek “sonbaharda resesyon” ikazında bulundu.
“ŞİMŞEK’E AÇILAN KREDİ TÜKENİYOR”
Şimşek programına azalan dış takviyenin yanı sıra içeride de iş dünyasından gelen eleştirel açıklamalar, MB ve iktisat idaresi tarafından atılan son adımlara ve alınan kararlara ait yansıların dozu yükseliyor. Mehmet Şimşek vazifeye geldiğinde gerek kendisine gerekse açıkladığı dezenflasyon programına verilen dayanak azalırken, Şimşek’e açılan kredi tükeniyor.
Hazine ve Maliye Bakanının vergi gelirlerini artırmak, kayıt dışılığı azaltmak için Organize Sanayi Bölgeleri (OSB) sebze-meyve halleri, kentlerin giriş-çıkışlarına vergi memurları görevlendireceklerini ilan etmesi yansıları daha da büyüttü. İktidarın iktisat siyasetlerine 23 yıldır şartsız dayanak veren TOBB Lideri Rifat Hisarcıklıoğlu, Bakan Şimşek’in sözlerine; “Vergi sistemi adil ve şeffaf olmalı. Girişimcinin çalışma şevkini kırmamalı. Her işletmenin, her fabrikanın kapısına vergi memuru koyarak, polisiye önlemler alarak, vergi gelirleri arttırılamaz. Hakkaniyet de sağlanamaz” karşılığını verdi.
Ankara Sanayi Odası (ASO) Başkanı Seyit Ardıç sanayicinin dayanacak gücünün kalmadığını belirterek, “Yüzde 60’ın üstünde faizle değil yatırım, üretim bile yapılamaz” dedi.
İhracatçıların döviz gelirlerinin yüzde 35’ini MB’ye satma zaruriliği getirilmesi, faiz artışları, tutmayan enflasyon amaçları ve sıkça değişen kararlara reaksiyon gösteren Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mustafa Gültepe ise ihracata dönük endüstrinin durma noktasına geldiğini, “ihracatçının hevesinin kaçtığını” tabir etti.
Gültepe, “Sanayi kan kaybediyor, firmalar küçülüyor. 25 yıldır bizden eser alanlar artık almıyor. Zira biz yüksek enflasyon, yüksek faiz, artan maliyetlerle 3-4 kat kıymetli hale geldik. Enflasyonla gayret çok değerli lakin faiz yükseldiği halde enflasyon düşmüyor. Yalnız dikkat edelim, 1-2 sene sonra enflasyon yüzde 15’e inebilir fakat, bu devirde endüstricinin yüzde 20’si artık olmayabilir. Evvelden herkesin ihracatçı olma niyeti vardı. Artık ise firmaların ihracat hevesi kaçtı” açıklamasını yaptı.
TÜSİAD Liderleri iktidarı eleştirdiğinde gözaltına alınıp susturuldu. İş dünyası ve kurumları TÜSİAD’a yapılan muameleye sessiz kaldı. Lakin gelinen noktada yaşanan ağır ekonomik ve toplumsal yıkım, çöken program ve iki yıldaki tüm fedakârlıklar siyasi operasyon hesaplarıyla heba edildi. İş dünyasının yıllardır sessiz kalan örgütleri ve liderleri, muhtemelen sustukça sıranın kendilerine geldiğini görerek sesini yükseltmeye başladı.”
