Merkeze bağlı Alaçatı köyündeki 9 bin 750 yıllık Canhasan höyüklerindeki yeni dönem hafriyat çalışmaları, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın ‘Geleceğe Miras Projesi’ kapsamında devam ediyor.
Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Tarih Öncesi Arkeolojisi Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Adnan Baysal başkanlığında gerçekleştirilen hafriyat çalışmalarında, Neolitik Çağ insanlarının konutları ortasında bir boşluk keşfedildi.
Evler ortasındaki bu boşluğun geçiş sağlanmak gayesiyle kullanıldığını tabir eden Doç. Dr. Baysal, “Canhasan 3, çanak çömleksiz Neolitik Dönem’e tarihleniyor. Bu periyotta mimarinin nasıl geliştiğini anlamak ve öncül olduğu Çatalhöyük’ten ne kadar farklı olduğunu büyük bir alanda görebilmek üzereyiz. Yaptığımız çalışma nihayetinde mimariyi bize gösterdi. Burada meskenler ortasında bir boşluktan kelam ediyoruz. İnsanların konutlar ortasında kullanmış olduğu bir boşluktan kelam edebiliriz. Elbette bunun bir işlevi var. Beşerler meskenler ortasındaki bir alandan öbür bir alana geçiş sağlamışlar. Şu anda net işlevin ne olduğunu bilmiyoruz. Tahminen de hayvanlarını korumak için bu türlü bir pasaj oluşturdular. Lakin genel olarak mimariye baktığımızda bu türlü bir boşluk yok. Her meskenin kendine ilişkin duvarları var. Meskenler içerisinde ocaklar var. Ocakların bulunduğu pozisyonlar da Çatalhöyük’teki klasikleşmiş olan pozisyonlardan çok farklı olduğunu görüyoruz” dedi.
“ÇOK NADİR RASTLANAN BİR MİMARİ”
Sokak niteliğinde bir boşlukla müsabakalarının büyük bir sürpriz olduğunu söz eden Doç. Dr. Adnan Baysal, “Canhasan 3’te görünen mimari ögeler da o devrin ömür şeklini, mimari tertibini çok net bir biçimde gösteriyor. Açmış olduğumuz o alanda rastgele bir ocak kalıntısına rastlamamış olmamız, buna karşılık 2 konut ortasında bir pasajın, geçiş alanının olması, sokak üzere düşünebildiğimiz bir boşluğun olması bizi büyük bir sürprizle karşılaştırdı. Bu aslında çok nadir rastlanan mimari formasyon. Bunu anlamak için çok dikkatli bir halde çalışmalarımızı yürütüyoruz. Bu, Orta Anadolu neolitiğinde çok az görülebilecek ögelerden birisi. Çalışmalarımızı, insanların neler yaptığını anlayabilmek açısından yürütüyoruz. Şayet dam üstünde yaşamışlarsa, bu alanı neden bu türlü muhtaçlık halinde bırakmış olduklarını sorgulamamız gerekiyor. Bunu yaparken de tüm mimariyi, çanak çömleksiz Neolitik Devri içerisinde nereye oturturuz ve neyin öncüsü olarak kendisini yapılaştırdığını anlamak çok önemli” diye konuştu.
BİNLERCE YILLIK TARİHİN EN KIYMETLİ ÖGELERİ, SU VE BEREKETLİ TOPRAK
Canhasan’ın kendi içerisinde 3 höyükten oluştuğunu belirten Doç. Dr. Baysal, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Çanak çömleksiz Neolitik Dönem’den Neolitik Dönem’e, Neolitik’ten Kalkolitik Dönem’e, Kalkolitik’ten Tunç ve Demir Çağı’na ulaşan süreç içerisinde 1 kilometrekarelik alanda yaşamış insanların bu bölgeden ayrılmadan hayatlarını devam ettirmeleri ve hala bölgede yakın bir köyün olması, insanların neden bu bölgeye yerleştikleri ve buradan ayrılmadan kaldığını sorguladığımızda daima su, bol ve bereketli toprak olduğu karşımıza çıkıyor. Burada yaptığımız çalışmalardaki elde ettiğimiz hayvan kemiklerinde kuş tipi hayvanların yani bataklık etrafında yaşayan kuş cinslerini, balık ve oroks üzere büyükbaş hayvanların kemiklerine rastlamış olmamız, bitki kalıntılarının tahlil ediliyor olması bunlardan da gelecek olan bilgilerle bu insanların yaşamış olduğu coğrafyayı hem jeolojik hem coğrafik hem botanik hem de hayvansal kalıntılarla birleştirdiğimizde hayat coğrafyasını net bir halde ortaya çıkarmış olacağız.”
