Cumhurbaşkanı Başdanışmanı Mehmet Uçum, Meclis’te kurulan Milli Dayanışma, Kardeşlik ve Demokrasi Komisyonu çalışmalarına ait dikkat çeken açıklamalarda bulundu. Komitenin, PKK’nın kesin silah bırakma kararının pratikte teyit edilmesinin akabinde, geçiş süreci için yasal teklifler sunacağını açıklayan Uçum, kurulun İmralı’da dinleme yapmasının da yararlı olacağını belirtti.
Komisyonun üç ana çalışma yapması gerektiğini kaydeden Uçum:
- Dinleme faaliyeti yapmak.
- Geçiş süreci hukukuna ait bir hukuk siyaseti önermek.
- Demokrasiyi ilerletmeye ait bir perspektif oluşturmak.
ifadelerini kullandı.
İMRALI DİNLEMESİNE YEŞİL IŞIK
Uçum, komitenin İmralı’ya giderek dinleme yapmasının da yararlı olacağını belirtti.
- Komisyonun birinci kademede ağırlaştığı dinleme faaliyeti, Terörsüz Türkiye’ye geçişin toplumsal ve siyasal süreçlerde yanlışsız bir yaklaşımla ele alınmasına değerli katkı sağladığı için manalıdır. Bu noktada “Komisyon ismine küçük bir heyetin İmralı’da dinleme yapma önerisi” Meclis Başkanlığının ve Komitenin takdirindedir. Bu türlü bir dinlemenin de yararlı olacağı öngörülebilir.
YASA ÖNERİSİ İÇİN SİLAH BIRAKMA KOŞULU
Uçum, komitenin Meclis’e yasa teklifinde bulunması için evvel PKK’nın silah bırakmasının pratik teyidinin olması gerektiğini kaydetti:
- Kesin silah bırakmanın pratik teyidiyle birlikte Komitenin işin hukuku bakımından bir inisiyatif alacağı beklentisi var. Öbür deyişle lakin pratik teyitten sonra Komiteden geçiş sürecinin hukuk teklifini yazmasının beklenmesi gerçek ve makuldür.
SONRASINRA DEMOKRASİYİ İLERLETME RAPORU
Uçum, yasa teklifinin Meclis’e sunulmasının akabinde demokrasiyi ilerletme raporunun da hazırlanacağını tabir etti:
- Komisyonun, kesin silah bırakmanın pratik teyidinin akabinde, geçiş sürecinin hukukuna ait yaklaşımlarını içeren teklif raporunu TBMM Başkanlığına sunduktan sonra son çalışmaya geçmesi beklenir. Son çalışma, Komitenin isminde yer alan demokrasi kavramının bir gereği olarak demokrasiyi ilerletmeye ait bir perspektif raporunun hazırlanmasıdır. Bu raporun da TBMM Başkanlığına sunulmasıyla birlikte Komitenin misyonunu tamamladığı kabul edilmiş olur.
Uçum’un yazısının tamamı şu halde:
TERÖRSÜZ TÜRKİYE’YE GEÇİŞ VE DEMOKRASİYİ İLERLETMEK AÇISINDAN KURULUN ROLÜ! Kurulun Ana Çalışmaları: TBMM Ulusal Dayanışma, Kardeşlik ve Demokrasi Kurulu çalışmalarını sürdürüyor. Komitenin kendi belirlediği yöntem ve temeller ile şimdiye kadarki pratiğine nazaran üç ana çalışma yapması gerektiği anlaşılıyor: Dinleme faaliyeti yapmak. Geçiş süreci hukukuna ait bir hukuk siyaseti önermek. Demokrasiyi ilerletmeye ait bir perspektif oluşturmak. Dinleme Faaliyeti: Komitenin birinci basamakta ağırlaştığı dinleme faaliyeti, Terörsüz Türkiye’ye geçişin toplumsal ve siyasal süreçlerde yanlışsız bir yaklaşımla ele alınmasına değerli katkı sağladığı için manalıdır. Bu noktada “Komisyon ismine küçük bir heyetin İmralı’da dinleme yapma önerisi” Meclis Başkanlığının ve Komitenin takdirindedir. Bu türlü bir dinlemenin de yararlı olacağı öngörülebilir. Kurulun dinleme faaliyeti, hem geçiş sürecinin hukukunu gerçek belirlemek hem de demokrasi perspektifinin hukukî yaklaşımlarını isabetli tespit etmek için bir hazırlık çalışması olarak nitelenebilir. Komitenin dinleme faaliyeti sonunda raporlar çıkarması bekleniyor. Komite, raporlar açısından geçmiş birikimi de dikkate alabilir. Bu hususta TBMM’nin 2013 Kasım ayında tamamlanmış Araştırma Komitesi raporu, 2013 yılında Akil Beşerler Heyetinin yedi bölgeye ait hazırladığı raporlar çok değerli bilgiler, tespitler ve talepler içeriyordu. Bunların kıymetli bir kısmının yasal ve idari gereği 2013 ve 2014 yıllarında yapıldı. Komite dinleme faaliyetinden, geçiş sürecinin hukuk teklifini oluşturma çalışmasına geçmenin eşiğinde duruyor. Bu eşiğin aşılması için münfesih terör örgütünün kesin silah bırakma kararı, pratik olarak da teyit edilmelidir. Silah bırakma sisteminin kesintisiz işletilmesi ve bunun teyidi geçiş süreci hukuku için kuraldır. Aksi halde Kurul dinleme faaliyetini sürdürür ve bir sonraki adım için pratik teyit bekler. Bu vakit kaybına sebebiyet verecek ögelere ise Devlet göz yummaz. Geçiş Sürecinin Hukukî Yaklaşımı: Kesin silah bırakmanın pratik teyidiyle birlikte Kurulun işin hukuku bakımından bir inisiyatif alacağı beklentisi var. Öteki deyişle lakin pratik teyitten sonra Komiteden geçiş sürecinin hukuk teklifini yazmasının beklenmesi yanlışsız ve makuldür. Bu beklentinin bir sebebi Kurulun hukukî yaklaşım geliştirmeyi misyonları ortasına almış olmasıdır. Öbür sebebi de geçiş sürecinin kesin silah bırakmanın pratik teyidine bağlı olarak bir hukukî planlamayla tamamlanması zorunluluğudur. Komitenin, kendisinin de belirlediği üzere, öncelikli misyonu Terörsüz Türkiye’ye geçişin hukuku konusunda TBMM’ye olabildiğince geniş mutabakatla tavsiyelerde bulunmaktır. Pratik teyitten sonra geçiş süreci kanun teklifi için Kurulun bir hukukî rapor oluşturması mümkün hale gelir. O vakit TBMM’nin 1 Ekim 2025 günü başlayacak yeni yasama yılının başlarında Terörsüz Türkiye’ye geçiş süreci kanun teklifinin gündeme gelmesi yüksek ihtimal olur. Demokrasiyi İlerletme Raporu: Komitenin, kesin silah bırakmanın pratik teyidinin akabinde, geçiş sürecinin hukukuna ait yaklaşımlarını içeren teklif raporunu TBMM Başkanlığına sunduktan sonra son çalışmaya geçmesi beklenir. Son çalışma, Kurulun isminde yer alan demokrasi kavramının bir gereği olarak demokrasiyi ilerletmeye ait bir perspektif raporunun hazırlanmasıdır. Bu raporun da TBMM Başkanlığına sunulmasıyla birlikte Kurulun vazifesini tamamladığı kabul edilmiş olur. Sıralama ve Vakit Akışı: Buna nazaran çalışmaların şu halde ilerleyeceği görülüyor. I. Çalışma – Dinleme faaliyetinin tamamlanması. II. Çalışma – Geçiş sürecine ait kesin silah bırakmanın pratik teyidine bağlı olarak hukukî tekliflerin geliştirilmesi. III. Çalışma – Demokratik standartları ilerletme raporunun hazırlanması. Genel Prensip: Bu sıralamanın bozulmaması ve iç içe geçmemesidir. Kurulun TBMM’ye bu halde büyük bir fikri dayanak sağlayarak tarihi misyonunu muvaffakiyetle yerine getireceği söylenebilir.
