Suriye’nin güneyindeki Süveyda kentinde Dürzi topluluk mensupları ile Bedevi güçler ortasında patlak veren çatışmalar artık karşısında direnebilecek rastgele bir güç bulunmayan İsrail için de yeni fırsat kapılarının açılması demek. İsrail’in Suriye’yi merkezine koyduğu “yeni Ortadoğu” dizaynında Dürzilerden yararlanmaya çalıştığı malum.
Beşar Esad idaresinin sona erdirilmesinden sonra uzun mühlet işbirliği yaptığı Dürzileri müdafaa kılıfı altında İsrail evvelki gün Suriye Cumhurbaşkanlığı ile Savunma Bakanlığı binalarını bombaladı. Böylelikle aslında mezhep kaynaklı bölünmenin yaşandığı, başta Aleviler olmak üzere azınlıkların katledildiği cihatçılar idaresindeki Suriye’de tansiyonu kendi lehine tırmandırmış oldu.
Üzerlerinde plan yapmaya çok uygun bir topluluk Dürziler. Lübnan, Suriye, Ürdün, İsrail ile İsrail işgali altındaki Golan Zirveleri’nde yaşayan Dürziler, İslam’ın bir kolundan 11. Yüzyılda türemiş bir dini mezhep mensubu Araplardır. İslamiyet’ten olduğu kadar öteki ideolojilerden de ögeler içeren, tek tanrıcılığı, reenkarnasyonu, hakikat arayışını vurgulayan inançlarında kapalılığa ehemmiyet verirler. Haliyle bu özelliklerinden dolayı Sünni İslam tarafından “sapkın” olarak değerlendirilirler.
Suriye’nin Dürzi nüfusunun yaklaşık 1 milyon kişi olduğu varsayım ediliyor. 2011’de savaşın patlak vermesinin akabinde Esad’a karşı kimi protestolar düzenleseler de Sünnilerin çoğunlukta olduğu bölgelerdeki ayaklanmayı bastırmaya odaklanan Esad güçleriyle ortalarında çok az çatışma yaşandı. Esad idaresinde -en azından bugünkü kadar- ayrımcılığa uğramadılar. İbadetlerinde, ritüellerini yaşamalarında önlerinde bir pürüz yoktu.
Ancak HTŞ şefi Ahmet Şaraa’nın Devlet Başkanlığına oturtulmasından sonra Dürziler de, Hıristiyanlar ile Aleviler üzere ayrımcılığa doğal tutuldular. Şaraa’nın cihatçı/İslamcı idaresi, karşıtını söylese de Dürzilere de baskı yaptı. Lakin silahlı bir güce sahip olmaları nedeniyle yerleşik bulundukları Süveyda’da Dürziler en son Bedevi Araplarla yaşadıkları çatışmalara müdahil olan Şaraa güçleriyle de çatıştı. İhlal edilse de sonunda bir ateşkes mutabakatı yapılmışa benziyor.
Ayrımcılığa uğradıkları gerekçesiyle İsrail’den takviye beklediklerine inanılıyor Dürzilerin. Bunda, İsrail’de yaşayan Filistinli Arap vatandaşlarının tersine, birçok Dürzi’nin Gazze’deki savaş da dahil olmak üzere İsrail ordusunda, polisinde vazife yapıyor olmalarının hissesi var. İsrail’deki Dürzilerin birden fazla kendilerini İsrail vatandaşı olarak tanımlarken, İsrail işgali altındaki Golan’da yaşayan 20 binden fazla Dürzi kendisini Suriyeli olarak tanımlıyor. Bu durum İsrail’in Dürzilerin haklarını savunuyor manzarasında ortaya çıkmasını sağlıyor.
Bir kaç defa Suriye ordusuyla çatışan Dürzilerin birtakım önderleri Şam’la uzlaşma davetinde bulunurken, başta bu haftaki şiddet olayları sırasında hükümet güçlerine karşı direniş daveti yapan, İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu da dahil olmak üzere dünya önderlerine seslenen Pir Hikmet el-Hacari olmak üzere öbürleri Şaraa’ya şiddetle karşı çıkıyor.
Dürziler şayet tuzağa düşerlerse kendileriyle bir arada Suriye’yi içinden çıkılmaz bir kaosa sürükleyebilirler. Şaraa idaresine karşı çıkmaları baskı gören bir azınlık olarak doğal fakat bu İsrail müdafaasını istemeye kadar giderse haklılıklarını yitirebilir Dürziler. Lübnan Dürzilerinin başkanlarından, Lübnan Dürzi İlerici Sosyalist Parti önderi Velid Canbolat İsrail’in Dürzileri muhafaza niyetini samimi bulmayanlardan. Canbolat Suriye Dürzilerini uyarırken ulusal birlik davetleri da yaptı.
Canbolat’tan da gelse -bizdeki nasyonalsosyalistler de sık sık lisana getiriyor – “ulusal birlik” davetleri Şaraa idaresinde gerçekleşmesi güç bir dilek. Katliama uğramış Alevilerin “ulusal birlik”ten anladıkları herhalde Şaraa’nınkinden çok farklı. Hristiyan Suriyelilerin de o denli.
Sonuçta, kimi haklı nedenlerle Şaraa idaresine direnen Dürziler müttefik arayışlarında yapacakları bir yanlışla Suriye’yi İsrail’in kucağına atabilir.
Günümüzün “yakın tehlikesi” budur Suriye için.
