TCMB Başkanı Fatih Karahan, Alman-Türk Ticaret ve Sanayi Odasının İktisat Toplantısında açıklamalarda bulundu.
Karahan, geçtiğimiz hafta piyasalarda yaşanan gelişmelere ait, “Piyasadaki oynaklığın süreksiz ve iktisada yansımalarının kısa vadeli olmasını sağlamak için süratle aksiyon aldık” dedi.
Piyasadaki oynaklığı sınırlamak üzere TL ve döviz likiditesine yönelik önlemler alındığını söyleyen Karahan, “Bu kapsamda TL depo ihalelerinin vadelerini uzattık. Ayrıyeten, likidite araçlarımızın çeşitliliğini artırarak vadesi 91 güne kadar likidite senetleri ihraç etmeye başladık” değerlendirmesinde bulundu.
Karahan, şöyle konuştu:
Geçtiğimiz hafta piyasalarda yaşanan gelişmeler finansal varlıklarda kıymet kayıplarına neden oldu. Piyasadaki oynaklığın süreksiz ve iktisada yansımalarının kısa vadeli olmasını sağlamak için süratle aksiyon aldık. Piyasa kuralları içerisinde kalarak gereken her adımı proaktif bir halde attık ve bundan sonra da atmaya devam edeceğiz. Piyasaların istikrarlı işleyişinin sürdürülmesi hedefiyle araçlarımızı tesirli formda kullanıyoruz. Çift taraflı irtibat kanallarımızı daima açık tutuyoruz.
Karahan, temel gayenin fiyat istikrarını sağlamak olduğu ve bu nedenle sıkı para siyaseti duruşunun karalılıkla sürdürüldüğünü söyledi. Karahan son bir haftada yaşananların finansal gelişmelere ve bu finansal gelişmelerin de enflasyon açısından oluşturabileceği riskleri önlemek emeliyle önlemler alındığını söyledi.
Karahan şöyle devam etti:
“KADEMELİ TOPARLANMA GÖRÜYORUZ”
Küresel büyümede kademeli toparlanma öngörüyoruz. İmalat sanayi ve hizmetler dalı ortasında farklılaşma azalmakla birlikte devam ediyor. Son periyotta, global ticaret siyasetlerine dair belirsizliğin, kıymetli ölçüde yükseldiğini görüyoruz. Müdafaacı eğilimlerin artması, global iktisat siyasetlerine yönelik belirsizlikler ve jeopolitik riskler, global ölçekte büyüme üzerinde aşağı istikametli, enflasyon üzerinde ise üst taraflı riskleri artırıyor.
Küresel talep görünümü, jeopolitik riskler ve arz istikametli faktörler emtia fiyatları üzerinde belirleyici olmaya devam ediyor. Global gelişmeler, son periyotta Brent petrol fiyatlarındaki oynaklığı artırdı. Güç dışı emtia fiyatlarının da artış eğiliminde olduğunu görüyoruz. Global ölçekte, enflasyondaki atalet zayıflamakla birlikte devam ediyor. Enflasyon görünümü ile maliye ve ticaret siyasetlerine ait belirsizliklerin artması nedeniyle, merkez bankaları enflasyonda üst istikametli risklere daha çok vurgu yapıyor. Bu görünüm altında, piyasa fiyatlamaları da hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkelerde 2025’te faizlerin daha yavaş indirileceğine işaret ediyor.
” ÖZEL TÜKETİM ÇEYREKLİK OLARAK ARTTI”
2024 yılının son çeyreğinde iktisadi faaliyet toparlanma kaydetti. Bu periyotta, kampanyalar ve yaklaşan fiyat güncellemeleri kaynaklı öne çekilen talep sonucunda, hanehalkının mal talebi güçlü seyretti. Böylelikle, özel tüketim çeyreklik olarak arttı. Yıl genelinde ise yurt içi talebin büyümeye katkısında besbelli düşüşle birlikte net ihracatın müspet katkısı ön plana çıktı. 2024 yılının ikinci ve üçüncü çeyreklerinde gerileyen sanayi üretimi, yılın son çeyreğinde yine artışa geçti. Ocak ayı prestijiyle ise çeyreklik bazda yükselişini sürdürüyor. Hizmet üretim endeksi de 2024 yılının son çeyreğinde emsal lakin daha ölçülü bir toparlanma gösterdi. Bildiğiniz üzere bu endeks tıpkı vakitte hizmet kesimindeki talep ile direkt bağlı. Endeks, 2024 yılı boyunca hizmet talebinde yatay bir seyre işaret etti.
Ocak ayında hizmet üretim endeksindeki güçlü artışta ise mesleksel, bilimsel teknik faaliyetler ile bilgi ve bağlantı üzere tüketici talebi ve tüketici fiyatlarıyla münasebeti nispeten daha zayıf olan bölümler tesirli oldu. Kelam konusu kesimler dışlandığında, ocak ayındaki artış daha ölçülü. Mal talebine ait göstergeler yurt içi talebin ölçülü seyretmekle birlikte bir ölçü dirençli olduğunu gösteriyor. Ocak ayında, perakende satış hacim endeksi artış kaydetti. Öte yandan, kartla yapılan gerçek harcamalar daha zayıf bir görünüme işaret ediyor. Bilhassa, hizmet dallarında yapılan harcamaların ölçülü seyrettiğini görüyoruz. Bu noktada, talep göstergelerini yakından takip ettiğimizi ve talep şartlarının dezenflasyon sürecini bozmasına müsaade vermeyeceğimizi vurgulamak isterim. İç talepteki daha istikrarlı seyir ile uyumlu olarak cari süreçler hesabında bariz bir düzgünleşme gerçekleşti.
“KÜRESEL TİCARETE AİT BELİRSİZLİKLER VE İHRACAT KAYNAKLI AŞAĞI TARAFLI RİSKLER ÖNE ÇIKIYOR”
Karahan, 2024 yılının son çeyreğinde, cari açığın ulusal gelire oranı yüzde 0,8 düzeyine gerilediğini söyledi. Yakın periyot datalarının ise 2025 yılında cari süreçler açığında bir ölçü artışa işaret ettiğini belirterek şöyle devam etti:
Cari dengeyi 2025 yılında etkileyebilecek faktörlere baktığımızda global ticarete ait belirsizlikler ve ihracat kaynaklı aşağı taraflı riskler öne çıkıyor. Tüketim malları ithalatında ise son devirde yüksek bir seyir gözlemledik. Bunlara karşın, 2025 yılında da cari açığın ulusal gelire oranının, 2024 yılından yüksek olmakla birlikte, uzun periyot ortalamalarının bariz olarak altında kalmasını bekliyoruz.
Dış ticaret eğilimlerine daha yakından bakarsak, geçmiş devir ortalamalarına nazaran zayıf seyreden dış talebe karşın ihracatın ölçülü bir artışla gücünü koruduğunu görüyoruz. Gerçekten, Avrupa Birliği’nin mal ithalatındaki zayıf seyre rağmen Türkiye’nin ihracat hissesini artırmış olması, ihracatçıların genel olarak rekabetçiliklerini koruduğuna işaret ediyor. Yakın devirde dış ticaret istikrarında bir düzgünleşme eğilimi mevcut. Altın ve gücün dışlandığı çekirdek istikrar ise yatay bir seyir izliyor.
”DEZENFLASYON SÜRECİ DEVAM EDİYOR”
Karahan, 2024 yılının haziran ayında başlayan dezenflasyon süreci devam ettiğini, tüketici enflasyonu şubat ayında yüzde 39,1 oranına gerileyerek, 2024 mayıs ayındaki zirve noktasına kıyasla kesintisiz ve kıymetli bir düşüş gösterdiğini belirtti.
Ana eğilim yılın birinci çeyreğinde öngörülere uyumlu olarak yükseldiğini kaydeden Karahan açıklamasına devam etti:
Ocak ayındaki artışın akabinde şubat ayında ana eğilim değerli bir yavaşlama gösterdi. Dönemsel gelişmelere nazaran ana eğilim göstergeleri birbirinden farklılaşabiliyor. Bu durum, evvelce belirttiğimiz üzere, ana eğilimi farklı göstergeler üzerinden takip etmenin ehemmiyetini ortaya koyuyor. Gerçekten, gelecekteki enflasyonu öngörme performansı daha yüksek olan dağılım ve model bazlı göstergeler birinci iki ayda, B ve C üzere dışlamaya dayalı göstergelere kıyasla düşük bedeller aldı. Medyan enflasyona baktığımızda, ana eğilimde daha olumlu bir görünüm izliyoruz.
Tüketici fiyat gelişmelerine alt kümeler bazında baktığımızda, mal enflasyonu düşük seyrediyor. Temel mal fiyatları yılın birinci iki ayında hayli ölçülü seyretti. Güçlü mal kümesinde yüzde 20 düzeyinin de altında bir enflasyon kelam konusu. Öbür taraftan, hizmet bölümünde de yavaşlama eğilimi görülmekle birlikte hizmet enflasyonu hala yüksek düzeylerde. Mart ve Nisan aylarında iki değerli öge belirleyici olacak. Bunlardan biri Ramazan ayının besin fiyatlarına tesiri. Başkası de son devirde finansal piyasalardaki gelişmelerin fiyatlara ve beklentilere olan yansıması. Kelam konusu ögeler bilhassa Nisan ayı için enflasyonda üst istikametli riskleri artırdı. Hizmet enflasyonuna daha yakından baktığımızda, geçmişe endeksleme eğilimi güçlü eğitim ve kira üzere kalemlerin burayı üst çektiğini görüyoruz.
Geçen hafta piyasalarda yaşanan gelişmelerin finansal varlıklarda kıymet kaybına neden olduğunu söyleyen Karahan konuşmasını şöyle sürdürdü:
“TEDBİRLER ALDIK”
Yüksek oynaklık ortamının tesiriyle birtakım göstergelerin ulaştığı en yüksek gün sonu düzeylere baktığımızda; döviz kurunda yüzde 3, ülke risk priminde 71 baz puan, 10 yıl vadeli gösterge tahvil faiz oranında 4,5 puan ve bir ay vadeli kur oynaklığında 15 puana ulaşan artışlar görüldü. Bu artışların makroekonomik görünümü bozmaması için süratli bir biçimde gerekli tedbirleri aldık. Böylelikle 19 Mart günü çok oynaklık sergileyen göstergelerdeki artış daha sonlu kaldı.
Bu bağlamda, Para Politikası Kurulu olarak, yaşanan gelişmeleri kıymetlendirmek üzere 20 Mart tarihinde toplandık. Bu gelişmelerin enflasyon görünümü açısından oluşturabileceği riskleri kıymetlendirerek sıkı mali duruşu destekleyici önlemler aldık. Bu doğrultuda, Merkez Bankası gecelik borç verme faiz oranını yüzde 44’ten yüzde 46’ya yükselttik. Siyaset faizini yüzde 42,5’te, Merkez Bankası gecelik borçlanma faizini ise yüzde 41’de sabit tuttuk. Bunun yanı sıra bir hafta vadeli repo ihalelerine bir müddetliğine orta verdik.
Piyasadaki oynaklığı sınırlamak üzere TL ve döviz likiditesine yönelik önlemler aldık. Bu kapsamda TL depo ihalelerinin vadelerini uzattık. Ayrıyeten, likidite araçlarımızın çeşitliliğini artırarak vadesi 91 güne kadar likidite senetleri ihraç etmeye başladık. Döviz likiditesine yönelik olarak da TCMB nezdinde TL uzlaşmalı vadeli döviz satım süreçlerine başladık. İngilizce kısaltmasıyla NDF olarak bilinen bu süreçler ileri tarihte yabancı para cinsinden süreç yapacak firmaların kur riskinden korunmalarını sağlıyor. Bu yolla kurlarda gözlenen oynaklıkları azaltarak döviz piyasalarının aktifliğini destekliyor. Bu bahiste ayrıntılı bilgi için yakın vakitte NDF’leri tanıttığımız görüntüyü izleyebilirsiniz.
Finansal piyasaların faal işleyişinin sürmesi gayesiyle piyasa kuralları içinde tüm para siyaseti araçlarını kararlılıkla kullanmaya devam edeceğiz. Adımlarımızı piyasalarda oluşan oynaklığın makroekonomik tesirlerini sınırlamak hedefiyle proaktif bir yaklaşımla belirleyeceğiz.
Ekonomimizin temel dinamiklerinde hiçbir bozulma yok. Cari açık tarihi düşük düzeylerde seyrediyor. Rezerv durumumuz epey güçlü. Sıkı para siyaseti duruşumuzu enflasyonda kalıcı düşüş ve fiyat istikrarı sağlanana kadar sürdüreceğiz. Enflasyonda besbelli ve kalıcı bir bozulma öngörülmesi durumunda para siyaseti duruşumuzu sıkılaştıracağız.”
