İş ve Personel Sıhhati Güvenlik Meclisi (İSİG), Nisan ayında yapılan iş ihlalleri raporunu yayımladı. Raporda Nisan ayında 8’i çocuk ve 9’u 65 yaş üstü en az 152 çalışanın öldüğü belirtildi. Böylece 2025 yılının birinci 4 ayında hayatını kaybeden emekçi sayısı 611’e yükseldi.
İSİG Meclisi’nin raporuna nazaran İnşaat, tarım, nakliyat, ticaret, ofis, eğitim, sinema ve metal işkollarındaki vefatlar birinci sıralarda yer alıyor.
HAYATINI KAYBEDEN PERSONELLERİN 9’U EMEKLİ
İş cinayetlerine sektörel olarak bakıldığında ise endüstride 49 emekçi, hizmette 37 personel, inşaatta 35 emekçi ve tarımda 31 personel hayatını kaybetti. Raporda ölen personellerin altısı (yüzde 3,94) sendika üyesi, 146’sı (yüzde 96,06) sendikasız olduğu ve sendikalı çalışanların metal, güvenlik, eğitim ve inşaat işkollarında çalıştığı bilgisi yer aldı.
Nisan ayında iş cinayetlerinin yaş kümelerine nazaran dağılımı şöyle:
- 14 yaş ve altı 3 çocuk işçi
- 15-17 yaş ortası 5 çocuk/genç işçi
- 18-29 yaş ortası 20 işçi
- 30-49 yaş ortası 70 işçi
- 50-64 yaş ortası 38 işçi
- 65 yaş ve üstü 9 işçi
- YaşI belirlenemeyen 7 işçi
Nisan ayında iş cinayetlerinin işkollarına nazaran dağılımı şöyle:
- İnşaat, Yol işkolunda 34 işçi
- Tarım, Orman işkolunda 30 işçi
- Taşımacılık işkolunda 13 işçi
- Ticaret, Ofis, Eğitim, Sinema işkolunda 11 işçi
- Metal işkolunda 9 işçi
- Belediye, Genel İşler işkolunda 7 işçi
- Konaklama, Cümbüş işkolunda 6 işçi
- Savunma, Güvenlik işkolunda 6 işçi
- Madencilik işkolunda 5 işçi
- Tekstil, Deri işkolunda 5 işçi
- Petro-Kimya, Lastik işkolunda 3 işçi
- Enerji işkolunda 3 işçi
- Sağlık, Toplumsal Hizmetler işkolunda 3 işçi
- Gıda, Şeker işkolunda 2 işçi
- Ağaç, Kâğıt işkolunda 1 işçi
- İletişim işkolunda 1 işçi
- Gemi, Tersane, Deniz, Liman işkolunda 1 işçi
- Elimizdeki datalar ışığında çalıştığı işkolunu belirlenemeyen 12 işçi
Ayrıca raporda 28 Nisan’da İstanbul İSİG Meclisi, İstanbul Tabip Odası ve eş vakitli olarak Kocaeli İSİG Meclisi’nin birlikte hazırladığı “Çocuk personelliği ile mücadeleye” basın açıklaması metni paylaşıldı.
Metinde şu sözlere yer verildi:
“AKP’nin hükümet olup ilerleyen yıllarda süratle devletin merkezinde yer alışının 23. yılındayız. Bu devirde hayata geçirilen tarım, sanayi, eğitim ve toplumsal siyasetler her geçen gün daha fazla çocuğun işçileşmesini beraberinde getirdi. Öteki yandan ise güya “çocuk işçilik” yokmuş üzere bir hava verilerek bu sorun görünmez kılınmaya çalışıldı.
Ancak çocuk personellik gerçeğini örtemezsiniz. TÜİK datalarına nazaran 15-17 yaş kümesindeki çocukların işgücüne katılma sıklığı 2022’de yüzde 18,7 iken 2023’te yüzde 22,1’e ve 2024’te yüzde 24,9’a yükseldi. Yani 970 bin çocuk emekçi olduğu açıklandı. Lakin bu sayıya 500 bin MESEM’li çocuk, bu yaş kümesinde çalışan kayıt dışı çalışan çocuklar ve 15 yaş altı çalışan çocuklar dahil değil. Bu çocukları da eklediğimizde Türkiye’de çocuk emekçi sayısının 3-4 milyona ulaştığının altını çizmeliyiz.
Çocuk personellik gerçeğini en çıplak bir biçimde ortaya seren ise iş cinayetleridir. “Son on iki yılda en az 764 çocuk, daha önce devletin eksik tuttuğu bilgileri de eklediğimizde de AKP’li yıllarda en az 1000 çocuk emekçi hayatını kaybetti.”
Çocuk emekçiler tarım dalında ailesiyle birlikte mevsimlik olarak fiyatlı yahut tarlasında çalışanlardır, çocuk çalışanlar haftanın bir günü okulda dört günü işyerinde olan MESEM ismi altında çalışanlardır, çocuk personeller kentlerin varoşlarında aile içi emek kapsamında fiyatsız çalışanlardır, çocuk emekçiler iş öğrensin diye yaz tatilinde çalışanlardır, çocuk personeller harçlığını kazansın diye tanıdığın yanına verilenlerdir, çocuk çalışanlar sokakta mendil satan yahut kağıt toplayanlardır, çocuk işçiler okulu bırakıp endüstride çalışanlardır, çocuk çalışanlar paket servisi yapan moto kuryelerdir…
Ama çocuk personeller sistematik olarak Türkiye kapitalizminin daha ilköğretim çağındayken bile acımasız üretim çarklarına soktuğu oyun alanlarından koparılan çocukluğunu, gençliğini ve sıhhatini işyerlerinde bırakan bu ülkenin geleceğidir. Muhakkak süreksiz bir olgu değil şuurlu sistematik bir ucuz emek sömürüsüdür. İşte 2025 yılının ‘Aile Yılı’ ilan edilmesinin değerli bir tarafını de bu siyaset oluşturmaktadır ve sermayenin milletlerarası siyasetiyle paralel bir eğilimin sözüdür. En az üç çocuk daveti da teminatsız emek havuzunun en kıymetli bileşeni olan çocuk işçiliğinin değerine vurgu yapmaktadır. Sermaye için ucuz (MESEM ile bedava) ve örgütsüz bir emekçi kitlesi vazgeçilmezdir.
‘MESEM ARACILIĞIYLA KİTLESELLEŞTİRİLEN ÇOCUK İŞÇİLİK’
Çocuk emekçi vefatlarında her ne kadar hala tarım bölümü birinci sırada yer alsa da sanayi ve inşaatlarda ölen çocuk personel sayısı giderek artıyor. Kırsal yoksulluğun devam etmesine karşın çocuk personel ölümlerinin kentlere kaymasının kimi nedenleri var. Çünkü kırsal yoksulluk bitmediği üzere derinleşerek devam ediyor. Ne var ki, kentsel yoksulluğun derinleşmesi, bilhassa MESEM’de gördüğümüz üzere ortaokullara kadar indirilen ve şahsen devlet siyasetleriyle kitleselleştirilen çocuk personellik ve tüm Anadolu kentlerinde ağırlaşan Organize Sanayi Bölgesi gerçekliği artık çocuk personel vefatlarını kent merkezlerine ve çeperlerine taşımış durumda.
Sonuç olarak
Türkiye endüstrisinin dünya pazarlarında, bilhassa AB pazarında, var olmasının yegâne yolu ucuz işgücü ihracıdır. Sermaye için çocuk personellik elzem olarak görülmektedir. Tam da bu noktada üç temel talebimiz var:
Çocuk personellik yasaklanmalı, mesleksel tahsil çocuk gelişimine uygun bir biçimde planlanmalı ve kamusal kurallar çerçevesi içinde olmalıdır.
Eğitim her kademede parasız olmalı, müfredat bilimin ışığında ve hayat ile bağı kuran bir formda yine yapılandırılmalıdır.
Yaşam alanlarımız uyuşturucu ve çeteleşmeden temizlenmeli, çocukların gelişimine uygun bir hale getirilmelidir.
Ancak bunları sistem içinde söz etmek tek başına bir mana söz etmiyor. Örgütlenmek, gayret etmek ve direnmek gerekiyor…”
