Çanakkale’nin Yenice ilçesi Armutçuk köyü civarında bulunan kurşun-bakır-çinko ocağının kapasite artışı için hazırlanan ÇED raporu İDK’de kabul edildi.
Evrensel’den Özer Akdemir’in haberine nazaran Oreks şirketinin, Kaz Dağları’nın tepesinde yer alan ocağı, daha fazla maden çıkarmak için 10 kata kadar büyütmesinin önünde mahkeme kararı dışında bir mani kalmadı.
Ancak bu kapasite artırma projesine karşı dava açılıp açılmayacağı da şimdi net değil. Hakikaten bölgedeki etraf talanlarıyla uğraş eden yöre halkı ve gönüllüler, artık bu davaların maliyetini karşılamakta zorlanıyor.
Konuyla ilgili olarak konuşan Kaz Dağı Doğal ve Kültürel Varlıkları Koruma Derneği Başkanı Süheyla Doğan,
KAZ DAĞI’NA, İÇME SUYUNA TEHDİT
Mevcut maden işletmesinin 10 kat kapasite artışını öngören Ek Zenginleştirme Tesisi ve Maden Atığı Depolama Tesisleri, Kaz Dağı’nın ‘doruğu’ denen bir bölgede yer alıyor. Şirketin Armutçuk köyü yakınında kapasite arttırmak istediği yer Handeresi akarsuyunun kıyısında yer alıyor. Bu madenin atık alanının ortasından geçen Handeresi, kuzeyde Kocaçay ile birleşerek bölgenin en kıymetli su varlıklarından Gönen Barajı’na dökülüyor. Gönen Barajı, proje alanının yaklaşık 22 km kuzeydoğusunda yer alıyor. Bandırma ve Yenice içme suyunu Gönen Barajı’ndan alıyor. Bu sular Gönen ve Kalkım ovalarında da ziraî sulama için kullanılıyor. Ünlü Gönen pirinci bu sularla sulanan ovada yetişiyor.
ÜRETİM 400 BİN TONA ÇIKACAK
Ankara’da Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığında (ÇŞİB) yapılan İDK toplantısında son biçimi verilen proje hali hazırda yılda 40 bin ton üretim kapasitesinin, galeri sayıları artırılarak 400 bin tona çıkarılmasını öngörüyor
MADEN’İN YAKININDA YERLEŞİM YERİ BULUNUYOR
2008’de ikinci ÇED müracaat evrakı kademesinde, maden atık depolama alanının büyük bir kısmının ruhsat alanı dışında kalması nedeniyle maden atığı depolama tesisi için Mahalli Çevre Kurulu Kararı (MÇK) alınması gerektiği bildirilmişti. Bu süreçten sonra şirket projede revizyona giderek alanı küçültüp MÇK kararına gerek olmadığı istikametinde görüş almıştı.
Yeraltı işletmeciliği tekniği ile üretim yapacak olan madende kapasite artışı sonrası galeri sayısının 10’a çıkarılması planlanıyor. Maden alanı Çanakkale vilayet merkezinin yaklaşık 88 km güneydoğusunda, Yenice’nin ise yaklaşık 24 km kuzeyinde bulunuyor. Projeye en yakın konut, ÇED alanının yaklaşık 462 metre kuzeydoğusunda.
BÖLGEDE ANTİK KALINTI VE ENDEMİK BİTKİLER BULUNUYOR
Çanakkale Valiliğinin dayanağı ile çıkarılan Çanakkale Kültür Varlıkları Envanteri kitabına nazaran şimdi tescili yapılmamış olsa da proje alanında Kaletepe ya da Akpınar ismi ile geçen antik buluntular ve iki farklı antik maden ocağı girişi var. MÖ 4. ve 5. yüzyıllara tarihlenen antik kalenin, öteki antik kentlere ulaşan yolun güvenliği için yapıldığı lisana getiriliyor. Ayrıyeten projenin ÇED Raporuna nazaran alanda 3 endemik bitki tipi tespit edilmiş.
KAPASİTE ARTIŞINDA YAPILACAK DEĞİŞİKLİKLER
Onaylanan proje kapsamında şu değişikliklerin yapılması öngörülüyor:
Çalışma alanının 34.5 hektardan 346.39 hektara çıkarılması, Kurşun, çinko ve bakır üretimi yapılacak galeri sayısının 10’a çıkarılması, Yeraltı ocaklarının kapasitesinin yılda 40 bin tondan 400 bin tona çıkarılması, Toplam 1 milyon 950 bin metreküp maden atığı depolama kapasitesine sahip 2 adet maden atığı depolama tesisi ve 2 adet sızıntı suyu toplanma havuzu ek edilmesi, Şantiye binası ve 8 adet depolama alanı ek edilmesi.
‘SUYU HAVAYI TOPRAĞI ZEHİRLİYOR’
Jeoloji Yüksek Mühendisi ve Tıbbi Jeoloji uzmanı Dr. Eşref Atabey, bölgedeki kurşun-çinko-bakır madenleri ile ilgili hazırladığı raporda kurşun, çinko ve bakır madenciliğinin ziyanlarını sıralıyor. Kurşun, çinko ve bakır madeni açık ocak işletmeciliğinde üretim sırasında çevresel ziyan oluştuğunu belirten Atabey’e nazaran; kurşun, çinko ve bakır madenciliğinde asidik ve ağır metalli sular tarım topraklarını kirletiyor. Arazinin fizikî yapısı bozuluyor, toprağın erozyonu hızlanıyor. Yer altı ve üstü su istikrarı bozuluyor. Tarım, orman ve rekreasyon alanları ziyan görüyor, patlatmalarla su kaynakları kayboluyor. Yeniden patlamaların tetiklediği heyelanlar gerçekleşiyor, tozlar çevreyi kirletiyor. Madenler terk edildikten sonra devasa çukurlar kalıyor, yerleşim yerlerine yakın olanları çöp depolama alanı olarak kullanılıyor.
ŞİRKETTE EMEKÇİNİN CAN GÜVENLİĞİ YOK
CVK ile birlikte Çanakkale’deki etraf talanından sorumlu olan Oreks Madencilik, yıllardır Yenice bölgesinde maden çıkarıyor. Geçtiğimiz günlerde Çanakkale’de düzenlenen Su Tepesine sponsor olması nedeniyle reaksiyon gören Oreks, Yenice’de etraftaki su içme sularını ve ziraî su kaynaklarını kirletiyor. Oreks’in Çanakkale’deki madeninde 2 Aralık 2015’te bir maden çalışanı göçük altında kalarak hayatını yitirmişti. Emekçiler; çalışma şartlarının düzeltilmesi, iş güvenliğinin sağlanması, fiyat düzensizliğinin giderilmesi ve maden ocağına ambulans tahsis edilmesi talepleriyle greve çıkmıştı.
‘BİR KEŞİF İÇİN 60 BİN TL VERDİK’
Artvin Çevre Derneği Başkanı Neşe Karahan da etraf davalarının mali yükünün günden güne karşılanamaz hâle geldiğini tabir ederek, “Özellikle eksper keşifleri için önemli ölçüler ödüyoruz ve bu ölçüler mahkemelerce çok kısa vakit içinde talep ediliyor. Davayı kazansak bile bazen geri dönüyor, yine emsal ölçüler ödüyoruz” dedi. Cerattepe’de Danıştay’dan geri dönen bir belgede madenin taşındığı teleferiğin kapasitesine ait eksper keşfi için 62 bin lira ödemek zorunda kaldıklarını örnek veren Karahan, “Önceden Bergama, Cerattepe üzere makul birkaç yerde bu davalar açılırdı ve imece yöntemi öderdik. Lakin artık onlarca yerde, onlarca talana karşı pek çok dava tıpkı anda ilerliyor. Bu nedenle bölge halkı dava açmaya da çekiniyor” diye konuştu.
