ABD Başkanı Donald Trump’ın ekonomi siyasetleri ve telaffuzları yalnızca Amerika’yı değil tüm dünya ekonomilerini etkiliyor.
2 Nisan tarifeleri ile global piyasaları alt üst eden Trump, bir müddettir Amerika Merkez Bankası (Fed) Başkanı Jerome Powell’a faiz indirimine gitmesi tarafında baskı yapıyor. Hatta Trump, mümkün görünmese de, Powell’ı vazifeden almakla tehdit ediyor.
Trump’ın Powell’ı misyondan alma tehdidi gündemdeki sıcaklığını korurken, Fed’in faiz indirimine gidip gitmemesi de tartışma yarattı.
ABD’de bir gazetecinin toplumsal medyadan yaptığı “Enflasyonu düşürmek için faizi indirmeliyiz” önerisi tartışmayı alevlendirdi.
2008’de Nobel Ödülü’ü alan ABD’nin ünlü iktisatçı muharriri Paul Krugman da tartışmaya bir makale ile dahil oldu.
Krugman’ın makalesinde Türkiye’yi örnek vermesi dikkat çekti.
“Trumplaştırılan Fed’den neden korkmalısınız” başlıklı makalesinde Krugman, “Bir suistimalciye kolaylıkla suistimal edilebilecek bir güç vermeyin” değerlendirmesinde bulundu.
The New York Times’ta 24 yıl müelliflik yapan ve bu yıl başında köşesini bırakan Paul Krugman, Dünya Gazetesi’nin aktardığına nazaran kendi ismini taşıyan blogunda, Fed’in iktisat üzerinde sahip olduğu sıra dışı gücü anlattı.
“1982’den 1984’e kadar olanları düşünün” diyen Krugman, yaşananları şöyle özetledi:
* 1982’nin büyük kısmında ABD iktisadı makûs durumdaydı. İstihdam bilhassa üretimde düşmüştü. İşsizlik oranı aralık ayında yüzde 10.8’e çıktı (Geçen ay yüzde 4,2’ydi). Ekonomik ıstırap, Demokratların 1982 ara seçimlerinde büyük kazanımlar elde etmesine yardımcı oldu.
* Her şey Fed sayesinde değişmek üzereydi. 1982 yazında Fed para siyasetini gevşetmeye karar verdi. Faiz oranları düştü ve yaklaşık altı ay sonra iktisatta 1983’te yüzde 4,6, 1984’te yüzde 7,2 büyümeyle çarpıcı bir toparlanma başladı.
Bu örneği Fed’in gücünü göstermesi açısından veren Krugman’a nazaran; Fed’in gücü, siyasetçiler, bilhassa de “Donald Trump gibi” siyasetçiler tarafından suiistimal edilmemesi gereken bir güç.
Ünlü ekonomist para siyasetinin siyasetçilerin direkt denetimine geçmesini istememelerinin nedeni olarak “kullanılmasının çok kolay olduğunu” formunda açıkladı.
Krugman, Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın “faiz sebep enflasyon sonuç” teorisini örnek göstererek pandemi sonrası dünyanın faizleri yükselttiği bir devirde Türkiye’nin faizleri indirerek enflasyonu düşürmeye çalıştığını anımsattı ve elde edilen sonucu yazısında yayınladığı bir grafikle takipçilerinin dikkatine sundu.
Krugman, 1970 yıllardaki yaşanan stagflasyon karşısında pek çok ülkenin izlediği politikayı örnek verdi:
“Birçok ülke para siyasetini bağımsız merkez bankalarındaki teknokratlara devretti. Teknokratlar yanılgı yapabilir mi? Elbette yapabilirler ve sıkça da yaparlar.
Ancak teknokratların, Trump üzere siyasetçiler bir tarafa, tipik siyasetçilere kısayla hüsnü zan ve güdülenmiş muhakemede bulunma olasılıkları çok daha düşüktür.”
Krugman’a nazaran; Trump’ın Fed’e yönelik meydan okuması telaş verici.
Ünlü iktisatçı Trump’ın yapıtğı “kabadayılığın” sonuçlarına dair şunları kaydetti:
” Fed yakında Trump’ın yarattığı stagflasyonist krizle başa çıkmak zorunda kalacak. Trump’ın devasa gümrük vergisi artışı büyük bir enflasyonist şoka yol açacaktır.
Dahası, Trump birkaç günde bir siyasetlerini radikal bir formda değiştirerek büyük bir belirsizlik yarattı, bu da harcamaları azaltacak ve bir resesyona neden olabilir.
Trump’ın yıkıcı gümrük vergisi rejiminin bir sonucu olarak, Fed yakında bir ikilemle karşı karşıya kalacaktır.”
Usta ekonomist “Enflasyonla uğraş etmek için faiz oranlarını artırmalı mı, yoksa sakinlikle uğraş etmek için faiz oranlarını düşürmeli mi?” sorusunu sorarak şu cevabı verdi:
“Bu hakikaten sıkıntı bir karar ve Jay Powell’ın yanlış karar vermesi hayli mümkün. Trump zorbalık teşebbüsüyle Powell’ın ikilemini daha da kötüleştirdi, zira faiz indirimi pek çokları tarafından Powell’ın kovulmamak için pes ettiğinin bir işareti olarak görülecektir.”
