İsrail’in Gazze başta olmak üzere birçok yerde gerçekleştirdiği kitlesel cinayetlere milletlerarası reaksiyon her vakit yavaş olmuştur. Bilhassa batılı hükümetler kendi kamuoylarının tavırlarının bilakis, yaşanan trajediye her vakit “seyirci” kaldı. Avrupa’nın yavaşlığında İkinci Dünya Savaşı’nda yaşanan Yahudi Soykırımı’ndaki sorumluluğunun da tesiri var kuşkusuz. Fakat İsrail kendisine gösterilen bu “krediyi” uzun vakittir tüketir görünüyor. Batı ülkeleri, kamuoylarının da baskısıyla İsrail’e karşı ses yükseltmeye, kararlar almaya başladılar. Pratikte kısa vadede pek bir fark yaratmayacak adımlar bunlar. Lakin İsrail’in gitgide yalnızlaşmasına katıda bulunacak teşebbüsler olduğu da bir gerçek.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un Eylül’de Filistin Devleti’ni tanıyacaklarını açıklamasının adeta zincirleme tesir yaptığı görülüyor. Zira İngiltere de bir şarta bağlayarak Filistin Devleti’ni tanıyabileceklerini açıkladı. İngiltere G7 içinde bu tarafta tavır açıklayan birinci üye ülke.
Tanınma kararıyla birinci kere karşılaşıyor değiliz natürel. Birleşmiş Milletler üyesi 193 ülkeden 147’si Mart 2025 itibariyle Filistin’i devlet olarak tanımış durumda aslında. Bu ülkeler ortasında Rusya, Çin, Hindistan, İspanya, İrlanda da var.
İngiltere Başbakanı Keir Starmer başlangıçta, daha geniş bir barış planının kesimi olması gerektiğini söyleyerek Filistin Devleti’ni tanıma davetlerine direnmişti. Şarttan neden vazgeçtiği merak hususudur benim için. İngiltere’nin yerine getirilmezse tanınma kararını alacağını belirttiği şart, Starmer’in tabiriyle, İsrail’in “Gazze’deki fecî duruma” son vermesi.
Bu yapılmazsa tanınmayı ilan edecek İngiltere. İsrail’in bu koşulu kolaylıkla kabul edeceğine dair bir işaret olmadığına nazaran, tanınma kararının gelebileceği söylenebilir. Buna karşı İsrail’in karşılığı alınacak bu cins kararın ateşkes uğraşlarına ziyan vereceğini, elbette Hamas’ı ödüllendirmiş olacağını söylemek oldu.
Fransa ile İngiltere’nin niyetlerinin öteki ülkeler üzerinde nasıl tesir yaptığını anlamak güç değil. İki devletli bir tahlili desteklediği bilinen Almanya şimdilik bir Filistin devletini tanımayacağını açıkladı örneğin. Almanya Gazze’de ateşkes, rehinelerin hür bırakılması, insani yardım üzere hususların daha acil olduğunu savunuyor.
İtalya’nın tavrı mevzunun bu ülke tarafından ya hakkıyla anlaşılamadığını ya da “top çevirerek” İsrail’i kışkırtmamaya çalıştığını ortaya koyuyor. Dışişleri Bakanı Antonio Tajani, bir Filistin devletinin tanınmasının yolunun o devletin de İsrail’i devlet olarak tanımasından geçeceğini söyledi. Bakalım sonrası nasıl gelecek gelişmenin.
Pratikte kısa vadede fark yaratmayacak demiş de olsam tanınmanın yeniden de kimi kazanımları olacak Filistin Devleti’ne. Her şeyden evvel memleketler arası bir muhafaza kalkanına sahip olacak, mali yardımları bir devlet olarak alabilecek öteki avantajların yanısıra. Öncelikle hatırlatalım; 1933’te imzalanan Montevideo Mukavelesi uyarınca, Filistin’in memleketler arası hukuk kapsamında hâkim bir devlet olarak tanınabilmesi için çeşitli kriterler bulunuyor. Buna nazaran bir devlet kalıcı bir nüfusa, tanımlanmış bir bölgeye, aktif bir hükümete/ memleketler arası alakalara, elçiliklere, büyükelçilere, antlaşmalar dahil olmak üzere resmi diplomatik süreçlere sahip olmalıdır.
Tanıma kararı alan Fransa ile İngiltere de, bu kararı almaktan epey uzak olan Almanya da Filistin’de ikili devletli tahlili tanıyor aslında. İki devletli tahlil, mevcut İsrail devletinin yanında bağımsız bir Filistin devletinin kurulmasını, her iki halka da kendi topraklarının verilmesini öngörüyor.
Tabii bu tahlilin önündeki tahminen de en büyük mani toprak paylaşımı olacak. Potansiyel bir Filistin devletinin hudutlarının ne olacağına karar vermek epey güç. Normali, hudutların 1967 öncesinde var olan sonlarla tıpkı olması aslında fakat sözkonusu tarihten başlayarak Batı Şeria’da giderek artan sayıda İsrail yerleşimi kuruldu. Batı Şeria ile İsrail işgali altındaki Doğu Kudüs’te yaklaşık 600 bin İsrailli yaşıyor.
Gazze’de meyyit sayısı 18 bini çocuk 60’bine ulaştı. Yalnızca kurşunla, füzeyle değil, “açlıkla” da öldürülüyor Filistinli.
Yani Filistin Devleti’nin tanınıp tanınmaması konuşulurken, tanınma kararı çıkıncaya kadar “insansız” bir Filistin’le karşılaşılacak halbuki.
