Dünya gündeminde onca kriz ya da sorun varken nerden aklına geliyor bu cins kararlar almak hayret doğrusu. ABD Başkanı Donald Trump daha evvel bu değişikliği yapacağını şöyle bir lisana getirmişti lakin bu kadar çabuk beklenmiyordu. Onlarca yıldır içinde yer aldığı binanın isminden dolayı Pentagon olarak da adlandırdığımız Savunma Bakanlığı artık bu adla yok. Bakanlık, George Washington’un Amerika’nın birinci resmi ordusunu kurduğunda kullandığı isimle artık Savaş Bakanlığı olarak anılacak.
Trump’a göre Savaş Bakanlığı isminin daha güçlü bir manası var. Ayrıyeten hem Birinci hem de İkinci dünya savaşlarını kazanmış bir ülke olarak yalnızca savunma yapmayacaklarını artık hücum da yapacaklarını herkese duyurmak için bu değişiklik kural. Geçen ayki NATO zirvesinde ABD Savunma Bakanı Pete Hegseth’den Savaş Bakanı olarak kelam etmesi bir lisan sürçmesi değildi yani.
Bu isim değiştirmeler İkinci Trump Dönemi’nin eğilimlerinden biri haline geldi aslında. Bu devrin birinci aylarında Hegseth, başlangıçta Konfederasyon başkanlarının ismini taşıyan ordu üslerinin özgün isimlerine geri döneceğini duyurmuştu örneğin. Fakat, yedi üssün isimleri temelde birebir kalırken, birebir soyadına sahip farklı askerlerin isimleri verildi.
Maliyetli bir iş aslında bu isim değiştirmeler. Konfederasyon önderlerini onurlandıran askeri tesis ile varlıkları dönüştürmek üzere Kongre tarafından kurulan İsimlendirme Kurulu, maliyetin yaklaşık 62,5 milyon dolar olacağını iddia ediyor ki az değil.
Bu ortada Trump’ın yeni Savaş Bakanlığı’nın 18. yüzyılın Savaş Bakanlığı’yla bir benzerliği yok aslında. Öncelikle, hiçbir vakit kabinede gerçek anlamıyla bir Savaş Bakanı olmadı. Başkan George Washington, Ağustos 1789’da, Amerikan iç savaşı sırasında yardımcısı olan Henry Knox’u, Konfederasyon Anlaşması uyarınca savaş bakanı olarak atamıştı, bir o var. İkincisi o denli isimlendirilen Bakan savaşları değil ülkenin ordusunu yönetiyordu. Trump’ın anladığından farklı bir fonksiyonu vardı yani.
Günümüz Savunma Bakanlığı Kara Kuvvetleri, Deniz Kuvvetleri, Deniz Piyadeleri, Hava Kuvvetleri, nihayet en son eklenen Uzay Kuvvetleri olmak üzere beş kuvvete ayrılmış durumdaydı. Bunların hepsi, özgün “Savaş Bakanlığı”ndan farklı bir tarihe sahiptir. Örneğin ABD, İngiltere’ye karşı Amerikan İhtilal Savaşı sırasında deniz kuvvetlerini kullanmıştı, lakin çatışmanın akabinde, ABD Donanması tarihine nazaran, “egemen devletlerin gevşek bir birleşimi” olan, ulusal bir donanmayı sürdürmek için kâfi vergi toplayamayan Amerika, deniz kuvvetlerini kullanmaya devam etti.
Hava Kuvvetleri de daha sonra 1947’de Lider Harry Truman tarafından, Kara Kuvvetleri Hava Kolordusu’nun halefi olarak kuruldu. Yani sahiden bu ünitelerin farklı tarihleri var. İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra savaşların silahlı kuvvetler arasında birliği zarurî kıldığını düşünen ABD başkanları askeri yapıyı gözden geçirmişti.
Orduda birliği sağlamak maksadıyla Lider Harry Truman Temmuz 1947’de Ulusal Güvenlik Maddesi’ni imzalayarak, bu yasa ile Donanma, Savaş Bakanlığı (Kara Kuvvetleri) ile Hava Kuvvetleri’ni Ulusal Askeri Teşkilat altında birleştirdi. Atanan sivil bir savunma bakanı da, Genelkurmay Başkanlığı’nı da denetleyecek bir poziyon olarak varoldu. İki yıl sonra yani 1949’da Truman bu sefer Ulusal Güvenlik Yasası’nı değiştirerek Ulusal Askeri Teşkilat’ın adını Savunma Bakanlığı olarak değiştirdi. Truman değişikliğin silahlı kuvvetlerin “birleşmesi” manasına geldiğini, “askeri kuvvetlerin verimliliğini arttırıp iktisadını güçlendireceğini” savunurdu. Yani Savunma Bakanlığı ordunun birliğinin inşası konusunda örnek bir kurumdu.
Tam 76 yıldır varolan o Savunma Bakanlığı artık yok. Yeni kurulan Savaş Bakanlığı’nın orjinal Savaş Bakanlığı’yla da bir benzerliği yok.
Sanki ülkesi hiç yapmamış üzere “artık savunma değil hücum da yapacağız” dediğine nazaran ne tür bir Savaş Bakanlığı oluşturulduğunu Trump’ın attığı adımlarla anlayabileceğiz demek ki.
“Savunma”dayken dünyayı bu kadar karıştıran Bakanlık “saldırı halindeyken” neler yapabilir bir fikrinmiz var doğal.
Bakalım neler göreceğiz.
