Fransa’nın Hint-Pasifik’teki sömürgesi Yeni Kaledonya’da Klasik Senato, Yeni Kaledonyalı temsilciler ile Paris hükümeti ortasında temmuz ayında Ada’nın statüsüne ait imzalanan Bougival Muahedesi’ni reddetti.
Yeni Kaledonya’daki Klasik Senato’da, Bougival Muahedesi ele alındı.
Geleneksel Senato, Ada’nın yerli halkının kimliğini ve haklarını tanımadığı gerekçesiyle kelam konusu muahedeyi reddetti.
Yeni Kaledonyalı senatörler, Ada’nın statüsüne ait Bougival Mutabakatı’na alternatif bir projeyle ilgili görüşmelerin yapılması davetinde bulundu.
Fransa’nın Bougival kentinde, 12 Temmuz’da Yeni Kaledonyalı temsilciler ile Paris hükümeti ortasında “Fransa bünyesinde özel statülü bir Yeni Kaledonya devleti kurulmasını” öngören mutabakat imzalanmıştı.
Fransız sömürgesi Yeni Kaledonya’nın kurumsal geleceğine ait 13 sayfalık mutabakatta, Yeni Kaledonya’nın “Fransa’ya bağlı” bir devlet statüsü kazanması ve Yeni Kaledonya vatandaşlığının oluşturulması kararlaştırılmıştı.
Anlaşma ile Ada’da doğanlar ve burada 15 yıl boyunca kesintisiz ikamet edenlere seçimlerde oy kullanma hakkı tanınmıştı.
Ayrıca nikel kaynakları Fransız şirketler tarafından kullanılan Ada’da, bu kaynakların kullanımına ait stratejik bir planın hayata geçirilmesi ve referandum yapılarak mutabakat konusunda yerlilerin fikrine başvurulması konusunda mutabık kalınmıştı.
Yeni Kaledonyalı taraflar ortasında 2 Temmuz’da Elysee Sarayı’nda bir toplantıyla başlayan müzakereler, Paris’in banliyösü Bougival’da devam etmişti.
Kanak önder Christian Tein, muahedenin müzakerelerine davetli listesinde olmadığı gerekçesiyle alınmamıştı.
Tein, Ada’da 2024’te başlayan ve Fransız hükümetinin güç kullanarak bastırdığı bağımsızlık protestolarında rolü olduğu gerekçesiyle Paris’te tutuklanmış, aylar süren tutukluluk sürecinin akabinde Haziran 2025’te isimli denetim kaidesiyle hür bırakılmıştı.
Fransız ana karasından yaklaşık 17 bin kilometre uzaklıktaki Yeni Kaledonya’da bağımsızlık yanlıları, Fransız hükümetinin yerli halkla yaptığı mutabakatlara karşıt olan bir anayasal ıslahatı yürürlüğe koymak istemesine karşı hareket geçmişti.
Fransız hükümetinin, yerli halkla 1998’de imzaladığı ve Ada’ya özerklik statüsü veren Noumea Antlaşması’na ters biçimde, en az 10 yıldır Ada’da yaşayan Fransızların seçimlerde oy kullanmalarının yolunu açma teşebbüsü sonrası 13 Mayıs 2024’te başlayan bağımsızlık protestoları güç kullanılarak bastırılmıştı.
Ada’da, Fransız güvenlik güçlerinin düzenlediği operasyonlarda 13 kişi hayatını kaybetmişti.
Paris idaresi, protestoların akabinde bağımsızlık yanlıları ile müzakere masasına oturmuş ve Bougival mutabakatına giden süreç başlamıştı.
